PDF, Large PDF, Multimedia, Meaning
View this in:
| English | Devanagari | Telugu | Tamil | Kannada | Malayalam | Gujarati | Oriya | Bengali |

ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗଵଦ୍ ଗୀତ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ଯାଯଃ

ଅଥ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ଯାଯଃ |


ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ |
ଇମଂ ଵିଵସ୍ଵତେ ଯୋଗଂ ପ୍ରୋକ୍ତଵାନହମଵ୍ଯଯମ୍ |
ଵିଵସ୍ଵାନ୍ମନଵେ ପ୍ରାହ ମନୁରିକ୍ଷ୍ଵାକଵେଽବ୍ରଵୀତ୍ ‖ 1 ‖

ଏଵଂ ପରଂପରାପ୍ରାପ୍ତମିମଂ ରାଜର୍ଷଯୋ ଵିଦୁଃ |
ସ କାଲେନେହ ମହତା ଯୋଗୋ ନଷ୍ଟଃ ପରଂତପ ‖ 2 ‖

ସ ଏଵାଯଂ ମଯା ତେଽଦ୍ଯ ଯୋଗଃ ପ୍ରୋକ୍ତଃ ପୁରାତନଃ |
ଭକ୍ତୋଽସି ମେ ସଖା ଚେତି ରହସ୍ଯଂ ହ୍ଯେତଦୁତ୍ତମମ୍ ‖ 3 ‖


ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ |
ଅପରଂ ଭଵତୋ ଜନ୍ମ ପରଂ ଜନ୍ମ ଵିଵସ୍ଵତଃ |
କଥମେତଦ୍ଵିଜାନୀଯାଂ ତ୍ଵମାଦୌ ପ୍ରୋକ୍ତଵାନିତି ‖ 4 ‖


ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ |
ବହୂନି ମେ ଵ୍ଯତୀତାନି ଜନ୍ମାନି ତଵ ଚାର୍ଜୁନ |
ତାନ୍ଯହଂ ଵେଦ ସର୍ଵାଣି ନ ତ୍ଵଂ ଵେତ୍ଥ ପରଂତପ ‖ 5 ‖

ଅଜୋଽପି ସନ୍ନଵ୍ଯଯାତ୍ମା ଭୂତାନାମୀଶ୍ଵରୋଽପି ସନ୍ |
ପ୍ରକୃତିଂ ସ୍ଵାମଧିଷ୍ଠାଯ ସଂଭଵାମ୍ଯାତ୍ମମାଯଯା ‖ 6 ‖

ଯଦା ଯଦା ହି ଧର୍ମସ୍ଯ ଗ୍ଲାନିର୍ଭଵତି ଭାରତ |
ଅଭ୍ଯୁତ୍ଥାନମଧର୍ମସ୍ଯ ତଦାତ୍ମାନଂ ସୃଜାମ୍ଯହମ୍ ‖ 7 ‖

ପରିତ୍ରାଣାଯ ସାଧୂନାଂ ଵିନାଶାଯ ଚ ଦୁଷ୍କୃତାମ୍ |
ଧର୍ମସଂସ୍ଥାପନାର୍ଥାଯ ସଂଭଵାମି ଯୁଗେ ଯୁଗେ ‖ 8 ‖

ଜନ୍ମ କର୍ମ ଚ ମେ ଦିଵ୍ଯମେଵଂ ଯୋ ଵେତ୍ତି ତତ୍ତ୍ଵତଃ |
ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଦେହଂ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନୈତି ମାମେତି ସୋଽର୍ଜୁନ ‖ 9 ‖

ଵୀତରାଗଭଯକ୍ରୋଧା ମନ୍ମଯା ମାମୁପାଶ୍ରିତାଃ |
ବହଵୋ ଜ୍ଞାନତପସା ପୂତା ମଦ୍ଭାଵମାଗତାଃ ‖ 10 ‖

ଯେ ଯଥା ମାଂ ପ୍ରପଦ୍ଯଂତେ ତାଂସ୍ତଥୈଵ ଭଜାମ୍ଯହମ୍ |
ମମ ଵର୍ତ୍ମାନୁଵର୍ତଂତେ ମନୁଷ୍ଯାଃ ପାର୍ଥ ସର୍ଵଶଃ ‖ 11 ‖

କାଂକ୍ଷଂତଃ କର୍ମଣାଂ ସିଦ୍ଧିଂ ଯଜଂତ ଇହ ଦେଵତାଃ |
କ୍ଷିପ୍ରଂ ହି ମାନୁଷେ ଲୋକେ ସିଦ୍ଧିର୍ଭଵତି କର୍ମଜା ‖ 12 ‖

ଚାତୁର୍ଵର୍ଣ୍ଯଂ ମଯା ସୃଷ୍ଟଂ ଗୁଣକର୍ମଵିଭାଗଶଃ |
ତସ୍ଯ କର୍ତାରମପି ମାଂ ଵିଦ୍ଧ୍ଯକର୍ତାରମଵ୍ଯଯମ୍ ‖ 13 ‖

ନ ମାଂ କର୍ମାଣି ଲିଂପଂତି ନ ମେ କର୍ମଫଲେ ସ୍ପୃହା |
ଇତି ମାଂ ଯୋଽଭିଜାନାତି କର୍ମଭିର୍ନ ସ ବଧ୍ଯତେ ‖ 14 ‖

ଏଵଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା କୃତଂ କର୍ମ ପୂର୍ଵୈରପି ମୁମୁକ୍ଷୁଭିଃ |
କୁରୁ କର୍ମୈଵ ତସ୍ମାତ୍ତ୍ଵଂ ପୂର୍ଵୈଃ ପୂର୍ଵତରଂ କୃତମ୍ ‖ 15 ‖

କିଂ କର୍ମ କିମକର୍ମେତି କଵଯୋଽପ୍ଯତ୍ର ମୋହିତାଃ |
ତତ୍ତେ କର୍ମ ପ୍ରଵକ୍ଷ୍ଯାମି ଯଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ଵା ମୋକ୍ଷ୍ଯସେଽଶୁଭାତ୍ ‖ 16 ‖

କର୍ମଣୋ ହ୍ଯପି ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯଂ ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯଂ ଚ ଵିକର୍ମଣଃ |
ଅକର୍ମଣଶ୍ଚ ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯଂ ଗହନା କର୍ମଣୋ ଗତିଃ ‖ 17 ‖

କର୍ମଣ୍ଯକର୍ମ ଯଃ ପଶ୍ଯେଦକର୍ମଣି ଚ କର୍ମ ଯଃ |
ସ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ମନୁଷ୍ଯେଷୁ ସ ଯୁକ୍ତଃ କୃତ୍ସ୍ନକର୍ମକୃତ୍ ‖ 18 ‖

ଯସ୍ଯ ସର୍ଵେ ସମାରଂଭାଃ କାମସଂକଲ୍ପଵର୍ଜିତାଃ |
ଜ୍ଞାନାଗ୍ନିଦଗ୍ଧକର୍ମାଣଂ ତମାହୁଃ ପଂଡିତଂ ବୁଧାଃ ‖ 19 ‖

ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା କର୍ମଫଲାସଂଗଂ ନିତ୍ଯତୃପ୍ତୋ ନିରାଶ୍ରଯଃ |
କର୍ମଣ୍ଯଭିପ୍ରଵୃତ୍ତୋଽପି ନୈଵ କିଂଚିତ୍କରୋତି ସଃ ‖ 20 ‖

ନିରାଶୀର୍ଯତଚିତ୍ତାତ୍ମା ତ୍ଯକ୍ତସର୍ଵପରିଗ୍ରହଃ |
ଶାରୀରଂ କେଵଲଂ କର୍ମ କୁର୍ଵନ୍ନାପ୍ନୋତି କିଲ୍ବିଷମ୍ ‖ 21 ‖

ଯଦୃଚ୍ଛାଲାଭସଂତୁଷ୍ଟୋ ଦ୍ଵଂଦ୍ଵାତୀତୋ ଵିମତ୍ସରଃ |
ସମଃ ସିଦ୍ଧାଵସିଦ୍ଧୌ ଚ କୃତ୍ଵାପି ନ ନିବଧ୍ଯତେ ‖ 22 ‖

ଗତସଂଗସ୍ଯ ମୁକ୍ତସ୍ଯ ଜ୍ଞାନାଵସ୍ଥିତଚେତସଃ |
ଯଜ୍ଞାଯାଚରତଃ କର୍ମ ସମଗ୍ରଂ ପ୍ରଵିଲୀଯତେ ‖ 23 ‖

ବ୍ରହ୍ମାର୍ପଣଂ ବ୍ରହ୍ମ ହଵିର୍ବ୍ରହ୍ମାଗ୍ନୌ ବ୍ରହ୍ମଣା ହୁତମ୍ |
ବ୍ରହ୍ମୈଵ ତେନ ଗଂତଵ୍ଯଂ ବ୍ରହ୍ମକର୍ମସମାଧିନା ‖ 24 ‖

ଦୈଵମେଵାପରେ ଯଜ୍ଞଂ ଯୋଗିନଃ ପର୍ଯୁପାସତେ |
ବ୍ରହ୍ମାଗ୍ନାଵପରେ ଯଜ୍ଞଂ ଯଜ୍ଞେନୈଵୋପଜୁହ୍ଵତି ‖ 25 ‖

ଶ୍ରୋତ୍ରାଦୀନୀଂଦ୍ରିଯାଣ୍ଯନ୍ଯେ ସଂଯମାଗ୍ନିଷୁ ଜୁହ୍ଵତି |
ଶବ୍ଦାଦୀନ୍ଵିଷଯାନନ୍ଯ ଇଂଦ୍ରିଯାଗ୍ନିଷୁ ଜୁହ୍ଵତି ‖ 26 ‖

ସର୍ଵାଣୀଂଦ୍ରିଯକର୍ମାଣି ପ୍ରାଣକର୍ମାଣି ଚାପରେ |
ଆତ୍ମସଂଯମଯୋଗାଗ୍ନୌ ଜୁହ୍ଵତି ଜ୍ଞାନଦୀପିତେ ‖ 27 ‖

ଦ୍ରଵ୍ଯଯଜ୍ଞାସ୍ତପୋଯଜ୍ଞା ଯୋଗଯଜ୍ଞାସ୍ତଥାପରେ |
ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯଜ୍ଞାନଯଜ୍ଞାଶ୍ଚ ଯତଯଃ ସଂଶିତଵ୍ରତାଃ ‖ 28 ‖

ଅପାନେ ଜୁହ୍ଵତି ପ୍ରାଣଂ ପ୍ରାଣେଽପାନଂ ତଥାପରେ |
ପ୍ରାଣାପାନଗତୀ ରୁଦ୍ଧ୍ଵା ପ୍ରାଣାଯାମପରାଯଣାଃ ‖ 29 ‖

ଅପରେ ନିଯତାହାରାଃ ପ୍ରାଣାନ୍ପ୍ରାଣେଷୁ ଜୁହ୍ଵତି |
ସର୍ଵେଽପ୍ଯେତେ ଯଜ୍ଞଵିଦୋ ଯଜ୍ଞକ୍ଷପିତକଲ୍ମଷାଃ ‖ 30 ‖

ଯଜ୍ଞଶିଷ୍ଟାମୃତଭୁଜୋ ଯାଂତି ବ୍ରହ୍ମ ସନାତନମ୍ |
ନାଯଂ ଲୋକୋଽସ୍ତ୍ଯଯଜ୍ଞସ୍ଯ କୁତୋଽନ୍ଯଃ କୁରୁସତ୍ତମ ‖ 31 ‖

ଏଵଂ ବହୁଵିଧା ଯଜ୍ଞା ଵିତତା ବ୍ରହ୍ମଣୋ ମୁଖେ |
କର୍ମଜାନ୍ଵିଦ୍ଧି ତାନ୍ସର୍ଵାନେଵଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ଵିମୋକ୍ଷ୍ଯସେ ‖ 32 ‖

ଶ୍ରେଯାଂଦ୍ରଵ୍ଯମଯାଦ୍ଯଜ୍ଞାଜ୍ଜ୍ଞାନଯଜ୍ଞଃ ପରଂତପ |
ସର୍ଵଂ କର୍ମାଖିଲଂ ପାର୍ଥ ଜ୍ଞାନେ ପରିସମାପ୍ଯତେ ‖ 33 ‖

ତଦ୍ଵିଦ୍ଧି ପ୍ରଣିପାତେନ ପରିପ୍ରଶ୍ନେନ ସେଵଯା |
ଉପଦେକ୍ଷ୍ଯଂତି ତେ ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞାନିନସ୍ତତ୍ତ୍ଵଦର୍ଶିନଃ ‖ 34 ‖

ଯଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ଵା ନ ପୁନର୍ମୋହମେଵଂ ଯାସ୍ଯସି ପାଂଡଵ |
ଯେନ ଭୂତାନ୍ଯଶେଷେଣ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯସ୍ଯାତ୍ମନ୍ଯଥୋ ମଯି ‖ 35 ‖

ଅପି ଚେଦସି ପାପେଭ୍ଯଃ ସର୍ଵେଭ୍ଯଃ ପାପକୃତ୍ତମଃ |
ସର୍ଵଂ ଜ୍ଞାନପ୍ଲଵେନୈଵ ଵୃଜିନଂ ସଂତରିଷ୍ଯସି ‖ 36 ‖

ଯଥୈଧାଂସି ସମିଦ୍ଧୋଽଗ୍ନିର୍ଭସ୍ମସାତ୍କୁରୁତେଽର୍ଜୁନ |
ଜ୍ଞାନାଗ୍ନିଃ ସର୍ଵକର୍ମାଣି ଭସ୍ମସାତ୍କୁରୁତେ ତଥା ‖ 37 ‖

ନ ହି ଜ୍ଞାନେନ ସଦୃଶଂ ପଵିତ୍ରମିହ ଵିଦ୍ଯତେ |
ତତ୍ସ୍ଵଯଂ ଯୋଗସଂସିଦ୍ଧଃ କାଲେନାତ୍ମନି ଵିଂଦତି ‖ 38 ‖

ଶ୍ରଦ୍ଧାଵାଂଲ୍ଲଭତେ ଜ୍ଞାନଂ ତତ୍ପରଃ ସଂଯତେଂଦ୍ରିଯଃ |
ଜ୍ଞାନଂ ଲବ୍ଧ୍ଵା ପରାଂ ଶାଂତିମଚିରେଣାଧିଗଚ୍ଛତି ‖ 39 ‖

ଅଜ୍ଞଶ୍ଚାଶ୍ରଦ୍ଦଧାନଶ୍ଚ ସଂଶଯାତ୍ମା ଵିନଶ୍ଯତି |
ନାଯଂ ଲୋକୋଽସ୍ତି ନ ପରୋ ନ ସୁଖଂ ସଂଶଯାତ୍ମନଃ ‖ 40 ‖

ଯୋଗସଂନ୍ଯସ୍ତକର୍ମାଣଂ ଜ୍ଞାନସଂଛିନ୍ନସଂଶଯମ୍ |
ଆତ୍ମଵଂତଂ ନ କର୍ମାଣି ନିବଧ୍ନଂତି ଧନଂଜଯ ‖ 41 ‖

ତସ୍ମାଦଜ୍ଞାନସଂଭୂତଂ ହୃତ୍ସ୍ଥଂ ଜ୍ଞାନାସିନାତ୍ମନଃ |
ଛିତ୍ତ୍ଵୈନଂ ସଂଶଯଂ ଯୋଗମାତିଷ୍ଠୋତ୍ତିଷ୍ଠ ଭାରତ ‖ 42 ‖


ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ଯାଯାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ

ଜ୍ଞାନକର୍ମସଂନ୍ଯାସଯୋଗୋ ନାମ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ଯାଯଃ ‖4 ‖