View this in:
shreemad bhagavad geeta dviteeyo.adhyaayaH
atha dviteeyo.adhyaayaH |
saMjaya uvaacha |
taM tathaa kRRipayaavishhTamashrupoorNaakulekshhaNam |
vishheedantamidaM vaakyamuvaacha madhusoodanaH ‖ 1 ‖
shreebhagavaanuvaacha |
kutastvaa kashmalamidaM vishhame samupasthitam |
anaaryajushhTamasvargyamakeertikaramarjuna ‖ 2 ‖
klaibyaM maa sma gamaH paartha naitattvayyupapadyate |
kshhudraM hRRidayadaurbalyaM tyaktvottishhTha paraMtapa ‖ 3 ‖
arjuna uvaacha |
kathaM bheeshhmamahaM saankhye droNaM cha madhusoodana |
ishhubhiH pratiyotsyaami poojaarhaavarisoodana ‖ 4 ‖
guroonahatvaa hi mahaanubhaavaanshreyo bhoktuM bhaikshhyamapeeha loke |
hatvaarthakaamaaMstu gurunihaiva bhunjeeya bhogaan.arudhirapradigdhaan ‖ 5 ‖
na chaitadvidmaH kataranno gareeyo yadvaa jayema yadi vaa no jayeyuH|
yaaneva hatvaa na jijeevishhaamaste.avasthitaaH pramukhe dhaartaraashhTraaH ‖ 6 ‖
kaarpaNyadoshhopahatasvabhaavaH pRRichChaami tvaaM dharmasaMmooDhachetaaH|
yachChreyaH syaannishchitaM broohi tanme shishhyaste.ahaM shaadhi maaM tvaaM prapannam ‖ 7 ‖
na hi prapashyaami mamaapanudyaadyachChokamuchChoshhaNamindriyaaNaam|
avaapya bhoomaavasapatnamRRiddhaM raajyaM suraaNaamapi chaadhipatyam ‖ 8 ‖
saMjaya uvaacha |
evamuktvaa hRRishheekeshaM guDaakeshaH paraMtapa |
na yotsya iti govindamuktvaa tooshhNeeM babhoova ha ‖ 9 ‖
tamuvaacha hRRishheekeshaH prahasanniva bhaarata |
senayorubhayormadhye vishheedantamidaM vachaH ‖ 10 ‖
shreebhagavaanuvaacha |
ashochyaananvashochastvaM pragnyaavaadaaMshcha bhaashhase |
gataasoonagataasooMshcha naanushochanti paNDitaaH ‖ 11 ‖
na tvevaahaM jaatu naasaM na tvaM neme janaadhipaaH |
na chaiva na bhavishhyaamaH sarve vayamataH param ‖ 12 ‖
dehino.asminyathaa dehe kaumaaraM yauvanaM jaraa |
tathaa dehaantarapraaptirdheerastatra na muhyati ‖ 13 ‖
maatraasparshaastu kaunteya sheetoshhNasukhaduHkhadaaH |
aagamaapaayino.anityaastaaMstitikshhasva bhaarata ‖ 14 ‖
yaM hi na vyathayantyete purushhaM purushharshhabha |
samaduHkhasukhaM dheeraM so.amRRitatvaaya kalpate ‖ 15 ‖
naasato vidyate bhaavo naabhaavo vidyate sataH |
ubhayorapi dRRishhTo.antastvanayostattvadarshibhiH ‖ 16 ‖
avinaashi tu tadviddhi yena sarvamidaM tatam |
vinaashamavyayasyaasya na kashchitkartumarhati ‖ 17 ‖
antavanta ime dehaa nityasyoktaaH shareeriNaH |
anaashino.aprameyasya tasmaadyudhyasva bhaarata ‖ 18 ‖
ya enaM vetti hantaaraM yashchainaM manyate hatam |
ubhau tau na vijaaneeto naayaM hanti na hanyate ‖ 19 ‖
na jaayate mriyate vaa kadaachinnaayaM bhootvaa bhavitaa vaa na bhooyaH|
ajo nityaH shaashvato.ayaM puraaNo na hanyate hanyamaane shareere ‖ 20 ‖
vedaavinaashinaM nityaM ya enamajamavyayam |
athaM sa purushhaH paartha kaM ghaatayati hanti kam ‖ 21‖
vaasaaMsi jeerNaani yathaa vihaaya navaani gRRihNaati naro.aparaaNi|
tathaa shareeraaNi vihaaya jeerNaanyanyaani saMyaati navaani dehee ‖ 22 ‖
nainaM Chindanti shastraaNi nainaM dahati paavakaH |
na chainaM kledayantyaapo na shoshhayati maarutaH ‖ 23 ‖
achChedyo.ayamadaahyo.ayamakledyo.ashoshhya eva cha |
nityaH sarvagataH sthaaNurachalo.ayaM sanaatanaH ‖ 24 ‖
avyakto.ayamachintyo.ayamavikaaryo.ayamuchyate |
tasmaadevaM viditvainaM naanushochitumarhasi ‖ 25 ‖
atha chainaM nityajaataM nityaM vaa manyase mRRitam |
tathaapi tvaM mahaabaaho naivaM shochitumarhasi ‖ 26 ‖
jaatasya hi dhruvo mRRityurdhruvaM janma mRRitasya cha |
tasmaadaparihaarye.arthe na tvaM shochitumarhasi ‖ 27 ‖
avyaktaadeeni bhootaani vyaktamadhyaani bhaarata |
avyaktanidhanaanyeva tatra kaa paridevanaa ‖ 28 ‖
aashcharyavatpashyati kashchidenamaashcharyavadvadati tathaiva chaanyaH|
aashcharyavachchainamanyaH shRRiNoti shrutvaapyenaM veda na chaiva kashchit ‖ 29 ‖
dehee nityamavadhyo.ayaM dehe sarvasya bhaarata |
tasmaatsarvaaNi bhootaani na tvaM shochitumarhasi ‖ 30 ‖
svadharmamapi chaavekshhya na vikampitumarhasi |
dharmyaaddhi yuddhaachChreyo.anyatkshhatriyasya na vidyate ‖ 31 ‖
yadRRichChayaa chopapannaM svargadvaaramapaavRRitam |
sukhinaH kshhatriyaaH paartha labhante yuddhameedRRisham ‖ 32 ‖
atha chettvamimaM dharmyaM saMgraamaM na karishhyasi |
tataH svadharmaM keertiM cha hitvaa paapamavaapsyasi ‖ 33 ‖
akeertiM chaapi bhootaani kathayishhyanti te.avyayaam |
saMbhaavitasya chaakeertirmaraNaadatirichyate ‖ 34 ‖
bhayaadraNaaduparataM maMsyante tvaaM mahaarathaaH |
yeshhaaM cha tvaM bahumato bhootvaa yaasyasi laaghavam ‖ 35 ‖
avaachyavaadaaMshcha bahoonvadishhyanti tavaahitaaH |
nindantastava saamarthyaM tato duHkhataraM nu kim ‖ 36 ‖
hato vaa praapsyasi svargaM jitvaa vaa bhokshhyase maheem |
tasmaaduttishhTha kaunteya yuddhaaya kRRitanishchayaH ‖ 37 ‖
sukhaduHkhe same kRRitvaa laabhaalaabhau jayaajayau |
tato yuddhaaya yujyasva naivaM paapamavaapsyasi ‖ 38 ‖
eshhaa te.abhihitaa saankhye buddhiryoge tvimaaM shRRiNu |
buddhyaa yukto yayaa paartha karmabandhaM prahaasyasi ‖ 39 ‖
nehaabhikramanaasho.asti pratyavaayo na vidyate |
svalpamapyasya dharmasya traayate mahato bhayaat ‖ 40 ‖
vyavasaayaatmikaa buddhirekeha kurunandana |
bahushaakhaa hyanantaashcha buddhayo.avyavasaayinaam ‖ 41 ‖
yaamimaaM pushhpitaaM vaachaM pravadantyavipashchitaH |
vedavaadarataaH paartha naanyadasteeti vaadinaH ‖ 42 ‖
kaamaatmaanaH svargaparaa janmakarmaphalapradaam |
kriyaavisheshhabahulaaM bhogaishvaryagatiM prati ‖ 43 ‖
bhogaishvaryaprasaktaanaaM tayaapahRRitachetasaam |
vyavasaayaatmikaa buddhiH samaadhau na vidheeyate ‖ 44 ‖
traiguNyavishhayaa vedaa nistraiguNyo bhavaarjuna |
nirdvandvo nityasattvastho niryogakshhema aatmavaan ‖ 45 ‖
yaavaanartha udapaane sarvataH saMplutodake |
taavaansarveshhu vedeshhu braahmaNasya vijaanataH ‖ 46 ‖
karmaNyevaadhikaaraste maa phaleshhu kadaachana |
maa karmaphalaheturbhoormaa te sango.astvakarmaNi ‖ 47 ‖
yogasthaH kuru karmaaNi sangaM tyaktvaa dhanaMjaya |
siddhyasiddhyoH samo bhootvaa samatvaM yoga uchyate ‖ 48 ‖
dooreNa hyavaraM karma buddhiyogaaddhanaMjaya |
buddhau sharaNamanvichCha kRRipaNaaH phalahetavaH ‖ 49 ‖
buddhiyukto jahaateeha ubhe sukRRitadushhkRRite |
tasmaadyogaaya yujyasva yogaH karmasu kaushalam ‖ 50 ‖
karmajaM buddhiyuktaa hi phalaM tyaktvaa maneeshhiNaH |
janmabandhavinirmuktaaH padaM gachChantyanaamayam ‖ 51 ‖
yadaa te mohakalilaM buddhirvyatitarishhyati |
tadaa gantaasi nirvedaM shrotavyasya shrutasya cha ‖ 52 ‖
shrutivipratipannaa te yadaa sthaasyati nishchalaa |
samaadhaavachalaa buddhistadaa yogamavaapsyasi ‖ 53 ‖
arjuna uvaacha |
sthitapragnyasya kaa bhaashhaa samaadhisthasya keshava |
sthitadheeH kiM prabhaashheta kimaaseeta vrajeta kim ‖ 54 ‖
shreebhagavaanuvaacha |
prajahaati yadaa kaamaansarvaanpaartha manogataan |
aatmanyevaatmanaa tushhTaH sthitapragnyastadochyate ‖ 55 ‖
duHkheshhvanudvignamanaaH sukheshhu vigataspRRihaH |
veetaraagabhayakrodhaH sthitadheermuniruchyate ‖ 56 ‖
yaH sarvatraanabhisnehastattatpraapya shubhaashubham |
naabhinandati na dveshhTi tasya pragnyaa pratishhThitaa ‖ 57 ‖
yadaa saMharate chaayaM koormo.angaaneeva sarvashaH |
indriyaaNeendriyaarthebhyastasya pragnyaa pratishhThitaa ‖ 58 ‖
vishhayaa vinivartante niraahaarasya dehinaH |
rasavarjaM raso.apyasya paraM dRRishhTvaa nivartate ‖ 59 ‖
yatato hyapi kaunteya purushhasya vipashchitaH |
indriyaaNi pramaatheeni haranti prasabhaM manaH ‖ 60 ‖
taani sarvaaNi saMyamya yukta aaseeta matparaH |
vashe hi yasyendriyaaNi tasya pragnyaa pratishhThitaa ‖ 61 ‖
dhyaayato vishhayaanpuMsaH sangasteshhoopajaayate |
sangaatsaMjaayate kaamaH kaamaatkrodho.abhijaayate ‖ 62 ‖
krodhaadbhavati saMmohaH saMmohaatsmRRitivibhramaH |
smRRitibhraMshaadbuddhinaasho buddhinaashaatpraNashyati ‖ 63 ‖
raagadveshhavimuktaistu vishhayaanindriyaishcharan |
aatmavashyairvidheyaatmaa prasaadamadhigachChati ‖ 64 ‖
prasaade sarvaduHkhaanaaM haanirasyopajaayate |
prasannachetaso hyaashu buddhiH paryavatishhThate ‖ 65 ‖
naasti buddhirayuktasya na chaayuktasya bhaavanaa |
na chaabhaavayataH shaantirashaantasya kutaH sukham ‖ 66 ‖
indriyaaNaaM hi charataaM yanmano.anuvidheeyate |
tadasya harati pragnyaaM vaayurnaavamivaambhasi ‖ 67 ‖
tasmaadyasya mahaabaaho nigRRiheetaani sarvashaH |
indriyaaNeendriyaarthebhyastasya pragnyaa pratishhThitaa ‖ 68 ‖
yaa nishaa sarvabhootaanaaM tasyaaM jaagarti saMyamee |
yasyaaM jaagrati bhootaani saa nishaa pashyato muneH ‖ 69 ‖
aapooryamaaNamachalapratishhThaM samudramaapaH pravishanti yadvat|
tadvatkaamaa yaM pravishanti sarve sa shaantimaapnoti na kaamakaamee ‖ 70 ‖
vihaaya kaamaanyaH sarvaanpumaaMshcharati niHspRRihaH |
nirmamo nirahaMkaaraH sa shaantimadhigachChati ‖ 71 ‖
eshhaa braahmee sthitiH paartha nainaaM praapya vimuhyati |
sthitvaasyaamantakaale.api brahmanirvaaNamRRichChati ‖ 72 ‖
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade
saaMkhyayogo naama dviteeyo.adhyaayaH ‖2 ‖\f1
\f2