View this in:
shreemad bhagavad geeta ashhTaadasho.adhyaayaH
atha ashhTaadasho.adhyaayaH |
arjuna uvaacha |
saMnyaasasya mahaabaaho tattvamichChaami veditum |
tyaagasya cha hRRishheekesha pRRithakkeshinishhoodana ‖ 1 ‖
shreebhagavaanuvaacha |
kaamyaanaaM karmaNaaM nyaasaM saMnyaasaM kavayo viduH |
sarvakarmaphalatyaagaM praahustyaagaM vichakshhaNaaH ‖ 2 ‖
tyaajyaM doshhavadityeke karma praahurmaneeshhiNaH |
yagnyadaanatapaHkarma na tyaajyamiti chaapare ‖ 3 ‖
nishchayaM shRRiNu me tatra tyaage bharatasattama |
tyaago hi purushhavyaaghra trividhaH saMprakeertitaH ‖ 4 ‖
yagnyadaanatapaHkarma na tyaajyaM kaaryameva tat |
yagnyo daanaM tapashchaiva paavanaani maneeshhiNaam ‖ 5 ‖
etaanyapi tu karmaaNi sangaM tyaktvaa phalaani cha |
kartavyaaneeti me paartha nishchitaM matamuttamam ‖ 6 ‖
niyatasya tu saMnyaasaH karmaNo nopapadyate |
mohaattasya parityaagastaamasaH parikeertitaH ‖ 7 ‖
duHkhamityeva yatkarma kaayakleshabhayaattyajet |
sa kRRitvaa raajasaM tyaagaM naiva tyaagaphalaM labhet ‖ 8 ‖
kaaryamityeva yatkarma niyataM kriyate.arjuna |
sangaM tyaktvaa phalaM chaiva sa tyaagaH saattviko mataH ‖ 9 ‖
na dveshhTyakushalaM karma kushale naanushhajjate |
tyaagee sattvasamaavishhTo medhaavee ChinnasaMshayaH ‖ 10 ‖
na hi dehabhRRitaa shakyaM tyaktuM karmaaNyasheshhataH |
yastu karmaphalatyaagee sa tyaageetyabhidheeyate ‖ 11 ‖
anishhTamishhTaM mishraM cha trividhaM karmaNaH phalam |
bhavatyatyaaginaaM pretya na tu saMnyaasinaaM kvachit ‖ 12 ‖
panchaitaani mahaabaaho kaaraNaani nibodha me |
saaMkhye kRRitaante proktaani siddhaye sarvakarmaNaam ‖ 13 ‖
adhishhThaanaM tathaa kartaa karaNaM cha pRRithagvidham |
vividhaashcha pRRithakcheshhTaa daivaM chaivaatra panchamam ‖ 14 ‖
shareeravaanmanobhiryatkarma praarabhate naraH |
nyaayyaM vaa vipareetaM vaa panchaite tasya hetavaH ‖ 15 ‖
tatraivaM sati kartaaramaatmaanaM kevalaM tu yaH |
pashyatyakRRitabuddhitvaanna sa pashyati durmatiH ‖ 16 ‖
yasya naahaMkRRito bhaavo buddhiryasya na lipyate |
hatvaa.api sa imaaMllokaanna hanti na nibadhyate ‖ 17 ‖
gnyaanaM gnyeyaM parignyaataa trividhaa karmachodanaa |
karaNaM karma karteti trividhaH karmasaMgrahaH ‖ 18 ‖
gnyaanaM karma cha kartaa cha tridhaiva guNabhedataH |
prochyate guNasaMkhyaane yathaavachChRRiNu taanyapi ‖ 19 ‖
sarvabhooteshhu yenaikaM bhaavamavyayameekshhate |
avibhaktaM vibhakteshhu tajgnyaanaM viddhi saattvikam ‖ 20 ‖
pRRithaktvena tu yajgnyaanaM naanaabhaavaanpRRithagvidhaan |
vetti sarveshhu bhooteshhu tajgnyaanaM viddhi raajasam ‖ 21 ‖
yattu kRRitsnavadekasminkaarye saktamahaitukam |
atattvaarthavadalpaM cha tattaamasamudaahRRitam ‖ 22 ‖
niyataM sangarahitamaraagadveshhataH kRRitam |
aphalaprepsunaa karma yattatsaattvikamuchyate ‖ 23 ‖
yattu kaamepsunaa karma saahaMkaareNa vaa punaH |
kriyate bahulaayaasaM tadraajasamudaahRRitam ‖ 24 ‖
anubandhaM kshhayaM hiMsaamanapekshhya cha paurushham |
mohaadaarabhyate karma yattattaamasamuchyate ‖ 25 ‖
muktasango.anahaMvaadee dhRRityutsaahasamanvitaH |
siddhyasiddhyornirvikaaraH kartaa saattvika uchyate ‖ 26 ‖
raagee karmaphalaprepsurlubdho hiMsaatmako.ashuchiH |
harshhashokaanvitaH kartaa raajasaH parikeertitaH ‖ 27 ‖
ayuktaH praakRRitaH stabdhaH shaTho naishhkRRitiko.alasaH |
vishhaadee deerghasootree cha kartaa taamasa uchyate ‖ 28 ‖
buddherbhedaM dhRRiteshchaiva guNatastrividhaM shRRiNu |
prochyamaanamasheshheNa pRRithaktvena dhanaMjaya ‖ 29 ‖
pravRRittiM cha nivRRittiM cha kaaryaakaarye bhayaabhaye |
bandhaM mokshhaM cha yaa vetti buddhiH saa paartha saattvikee ‖ 30 ‖
yayaa dharmamadharmaM cha kaaryaM chaakaaryameva cha |
ayathaavatprajaanaati buddhiH saa paartha raajasee ‖ 31 ‖
adharmaM dharmamiti yaa manyate tamasaavRRitaa |
sarvaarthaanvipareetaaMshcha buddhiH saa paartha taamasee ‖ 32 ‖
dhRRityaa yayaa dhaarayate manaHpraaNendriyakriyaaH |
yogenaavyabhichaariNyaa dhRRitiH saa paartha saattvikee ‖ 33 ‖
yayaa tu dharmakaamaarthaandhRRityaa dhaarayate.arjuna |
prasangena phalaakaankshhee dhRRitiH saa paartha raajasee ‖ 34 ‖
yayaa svapnaM bhayaM shokaM vishhaadaM madameva cha |
na vimunchati durmedhaa dhRRitiH saa paartha taamasee ‖ 35 ‖
sukhaM tvidaaneeM trividhaM shRRiNu me bharatarshhabha |
abhyaasaadramate yatra duHkhaantaM cha nigachChati ‖ 36 ‖
yattadagre vishhamiva pariNaame.amRRitopamam |
tatsukhaM saattvikaM proktamaatmabuddhiprasaadajam ‖ 37 ‖
vishhayendriyasaMyogaadyattadagre.amRRitopamam |
pariNaame vishhamiva tatsukhaM raajasaM smRRitam ‖ 38 ‖
yadagre chaanubandhe cha sukhaM mohanamaatmanaH |
nidraalasyapramaadotthaM tattaamasamudaahRRitam ‖ 39 ‖
na tadasti pRRithivyaaM vaa divi deveshhu vaa punaH |
sattvaM prakRRitijairmuktaM yadebhiH syaattribhirguNaiH ‖ 40 ‖
braahmaNakshhatriyavishaaM shoodraaNaaM cha paraMtapa |
karmaaNi pravibhaktaani svabhaavaprabhavairguNaiH ‖ 41 ‖
shamo damastapaH shauchaM kshhaantiraarjavameva cha |
gnyaanaM vignyaanamaastikyaM brahmakarma svabhaavajam ‖ 42 ‖
shauryaM tejo dhRRitirdaakshhyaM yuddhe chaapyapalaayanam |
daanameeshvarabhaavashcha kshhaatraM karma svabhaavajam ‖ 43 ‖
kRRishhigaurakshhyavaaNijyaM vaishyakarma svabhaavajam |
paricharyaatmakaM karma shoodrasyaapi svabhaavajam ‖ 44 ‖
sve sve karmaNyabhirataH saMsiddhiM labhate naraH |
svakarmanirataH siddhiM yathaa vindati tachChRRiNu ‖ 45 ‖
yataH pravRRittirbhootaanaaM yena sarvamidaM tatam |
svakarmaNaa tamabhyarchya siddhiM vindati maanavaH ‖ 46 ‖
shreyaansvadharmo viguNaH paradharmotsvanushhThitaat |
svabhaavaniyataM karma kurvannaapnoti kilbishham ‖ 47 ‖
sahajaM karma kaunteya sadoshhamapi na tyajet |
sarvaarambhaa hi doshheNa dhoomenaagnirivaavRRitaaH ‖ 48 ‖
asaktabuddhiH sarvatra jitaatmaa vigataspRRihaH |
naishhkarmyasiddhiM paramaaM saMnyaasenaadhigachChati ‖ 49 ‖
siddhiM praapto yathaa brahma tathaapnoti nibodha me |
samaasenaiva kaunteya nishhThaa gnyaanasya yaa paraa ‖ 50 ‖
buddhyaa vishuddhayaa yukto dhRRityaatmaanaM niyamya cha |
shabdaadeenvishhayaaMstyaktvaa raagadveshhau vyudasya cha ‖ 51 ‖
viviktasevee laghvaashee yatavaakkaayamaanasaH |
dhyaanayogaparo nityaM vairaagyaM samupaashritaH ‖ 52 ‖
ahaMkaaraM balaM darpaM kaamaM krodhaM parigraham |
vimuchya nirmamaH shaanto brahmabhooyaaya kalpate ‖ 53 ‖
brahmabhootaH prasannaatmaa na shochati na kaankshhati |
samaH sarveshhu bhooteshhu madbhaktiM labhate paraam ‖ 54 ‖
bhaktyaa maamabhijaanaati yaavaanyashchaasmi tattvataH |
tato maaM tattvato gnyaatvaa vishate tadanantaram ‖ 55 ‖
sarvakarmaaNyapi sadaa kurvaaNo madvyapaashrayaH |
matprasaadaadavaapnoti shaashvataM padamavyayam ‖ 56 ‖
chetasaa sarvakarmaaNi mayi saMnyasya matparaH |
buddhiyogamupaashritya machchittaH satataM bhava ‖ 57 ‖
machchittaH sarvadurgaaNi matprasaadaattarishhyasi |
atha chettvamahaMkaaraanna shroshhyasi vinankshhyasi ‖ 58 ‖
yadahaMkaaramaashritya na yotsya iti manyase |
mithyaishha vyavasaayaste prakRRitistvaaM niyokshhyati ‖ 59 ‖
svabhaavajena kaunteya nibaddhaH svena karmaNaa |
kartuM nechChasi yanmohaatkarishhyasyavasho.api tat ‖ 60 ‖
eeshvaraH sarvabhootaanaaM hRRiddeshe.arjuna tishhThati |
bhraamayansarvabhootaani yantraarooDhaani maayayaa ‖ 61 ‖
tameva sharaNaM gachCha sarvabhaavena bhaarata |
tatprasaadaatparaaM shaantiM sthaanaM praapsyasi shaashvatam ‖ 62 ‖
iti te gnyaanamaakhyaataM guhyaadguhyataraM mayaa |
vimRRishyaitadasheshheNa yathechChasi tathaa kuru ‖ 63 ‖
sarvaguhyatamaM bhooyaH shRRiNu me paramaM vachaH |
ishhTo.asi me dRRiDhamiti tato vakshhyaami te hitam ‖ 64 ‖
manmanaa bhava madbhakto madyaajee maaM namaskuru |
maamevaishhyasi satyaM te pratijaane priyo.asi me ‖ 65 ‖
sarvadharmaanparityajya maamekaM sharaNaM vraja |
ahaM tvaa sarvapaapebhyo mokshhayishhyaami maa shuchaH ‖ 66 ‖
idaM te naatapaskaaya naabhaktaaya kadaachana |
na chaashushrooshhave vaachyaM na cha maaM yo.abhyasooyati ‖ 67 ‖
ya imaM paramaM guhyaM madbhakteshhvabhidhaasyati |
bhaktiM mayi paraaM kRRitvaa maamevaishhyatyasaMshayaH ‖ 68 ‖
na cha tasmaanmanushhyeshhu kashchinme priyakRRittamaH |
bhavitaa na cha me tasmaadanyaH priyataro bhuvi ‖ 69 ‖
adhyeshhyate cha ya imaM dharmyaM saMvaadamaavayoH |
gnyaanayagnyena tenaahamishhTaH syaamiti me matiH ‖ 70 ‖
shraddhaavaananasooyashcha shRRiNuyaadapi yo naraH |
so.api muktaH shubhaaMllokaanpraapnuyaatpuNyakarmaNaam ‖ 71 ‖
kachchidetachChrutaM paartha tvayaikaagreNa chetasaa |
kachchidagnyaanasaMmohaH pranashhTaste dhanaMjaya ‖ 72 ‖
arjuna uvaacha |
nashhTo mohaH smRRitirlabdhaa tvatprasaadaanmayaachyuta |
sthito.asmi gatasaMdehaH karishhye vachanaM tava ‖ 73 ‖
saMjaya uvaacha |
ityahaM vaasudevasya paarthasya cha mahaatmanaH |
saMvaadamimamashraushhamadbhutaM romaharshhaNam ‖ 74 ‖
vyaasaprasaadaachChrutavaanetadguhyamahaM param |
yogaM yogeshvaraatkRRishhNaatsaakshhaatkathayataH svayam ‖ 75 ‖
raajansaMsmRRitya saMsmRRitya saMvaadamimamadbhutam |
keshavaarjunayoH puNyaM hRRishhyaami cha muhurmuhuH ‖ 76 ‖
tachcha saMsmRRitya saMsmRRitya roopamatyadbhutaM hareH |
vismayo me mahaanraajanhRRishhyaami cha punaH punaH ‖ 77 ‖
yatra yogeshvaraH kRRishhNo yatra paartho dhanurdharaH |
tatra shreervijayo bhootirdhruvaa neetirmatirmama ‖ 78 ‖
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade
mokshhasaMnyaasayogo naamaashhTaadasho.adhyaayaH ‖ 18 ‖