PDF, Large PDF, Multimedia, Meaning
View this in:
| English | Devanagari | Telugu | Tamil | Kannada | Malayalam | Gujarati | Oriya | Bengali |

ശ്രീമദ് ഭഗവദ് ഗീത ത്രയോദശോഽധ്യായഃ

അഥ ത്രയോദശോഽധ്യായഃ |


ശ്രീഭഗവാനുവാച |
ഇദം ശരീരം കൌംതേയ ക്ഷേത്രമിത്യഭിധീയതേ |
ഏതദ്യോ വേത്തി തം പ്രാഹുഃ ക്ഷേത്രജ്ഞ ഇതി തദ്വിദഃ ‖ 1 ‖

ക്ഷേത്രജ്ഞം ചാപി മാം വിദ്ധി സര്വക്ഷേത്രേഷു ഭാരത |
ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞയോര്ജ്ഞാനം യത്തജ്ജ്ഞാനം മതം മമ ‖ 2 ‖

തത്ക്ഷേത്രം യച്ച യാദൃക്ച യദ്വികാരി യതശ്ച യത് |
സ ച യോ യത്പ്രഭാവശ്ച തത്സമാസേന മേ ശൃണു ‖ 3 ‖

ഋഷിഭിര്ബഹുധാ ഗീതം ഛംദോഭിര്വിവിധൈഃ പൃഥക് |
ബ്രഹ്മസൂത്രപദൈശ്ചൈവ ഹേതുമദ്ഭിര്വിനിശ്ചിതൈഃ ‖ 4 ‖

മഹാഭൂതാന്യഹംകാരോ ബുദ്ധിരവ്യക്തമേവ ച |
ഇംദ്രിയാണി ദശൈകം ച പംച ചേംദ്രിയഗോചരാഃ ‖ 5 ‖

ഇച്ഛാ ദ്വേഷഃ സുഖം ദുഃഖം സംഘാതശ്ചേതനാ ധൃതിഃ |
ഏതത്ക്ഷേത്രം സമാസേന സവികാരമുദാഹൃതമ് ‖ 6 ‖

അമാനിത്വമദംഭിത്വമഹിംസാ ക്ഷാംതിരാര്ജവമ് |
ആചാര്യോപാസനം ശൌചം സ്ഥൈര്യമാത്മവിനിഗ്രഹഃ ‖ 7 ‖

ഇംദ്രിയാര്ഥേഷു വൈരാഗ്യമനഹംകാര ഏവ ച |
ജന്മമൃത്യുജരാവ്യാധിദുഃഖദോഷാനുദര്ശനമ് ‖ 8 ‖

അസക്തിരനഭിഷ്വംഗഃ പുത്രദാരഗൃഹാദിഷു |
നിത്യം ച സമചിത്തത്വമിഷ്ടാനിഷ്ടോപപത്തിഷു ‖ 9 ‖

മയി ചാനന്യയോഗേന ഭക്തിരവ്യഭിചാരിണീ |
വിവിക്തദേശസേവിത്വമരതിര്ജനസംസദി ‖ 10 ‖

അധ്യാത്മജ്ഞാനനിത്യത്വം തത്ത്വജ്ഞാനാര്ഥദര്ശനമ് |
ഏതജ്ജ്ഞാനമിതി പ്രോക്തമജ്ഞാനം യദതോഽന്യഥാ ‖ 11 ‖

ജ്ഞേയം യത്തത്പ്രവക്ഷ്യാമി യജ്ജ്ഞാത്വാമൃതമശ്നുതേ |
അനാദിമത്പരം ബ്രഹ്മ ന സത്തന്നാസദുച്യതേ ‖ 12 ‖

സര്വതഃപാണിപാദം തത്സര്വതോഽക്ഷിശിരോമുഖമ് |
സര്വതഃശ്രുതിമല്ലോകേ സര്വമാവൃത്യ തിഷ്ഠതി ‖ 13 ‖

സര്വേംദ്രിയഗുണാഭാസം സര്വേംദ്രിയവിവര്ജിതമ് |
അസക്തം സര്വഭൃച്ചൈവ നിര്ഗുണം ഗുണഭോക്തൃ ച ‖ 14 ‖

ബഹിരംതശ്ച ഭൂതാനാമചരം ചരമേവ ച |
സൂക്ഷ്മത്വാത്തദവിജ്ഞേയം ദൂരസ്ഥം ചാംതികേ ച തത് ‖ 15 ‖

അവിഭക്തം ച ഭൂതേഷു വിഭക്തമിവ ച സ്ഥിതമ് |
ഭൂതഭര്തൃ ച തജ്ജ്ഞേയം ഗ്രസിഷ്ണു പ്രഭവിഷ്ണു ച ‖ 16 ‖

ജ്യോതിഷാമപി തജ്ജ്യോതിസ്തമസഃ പരമുച്യതേ |
ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം ജ്ഞാനഗമ്യം ഹൃദി സര്വസ്യ വിഷ്ഠിതമ് ‖ 17 ‖

ഇതി ക്ഷേത്രം തഥാ ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം ചോക്തം സമാസതഃ |
മദ്ഭക്ത ഏതദ്വിജ്ഞായ മദ്ഭാവായോപപദ്യതേ ‖ 18 ‖

പ്രകൃതിം പുരുഷം ചൈവ വിദ്ധ്യനാദി ഉഭാവപി |
വികാരാംശ്ച ഗുണാംശ്ചൈവ വിദ്ധി പ്രകൃതിസംഭവാന് ‖ 19 ‖

കാര്യകാരണകര്തൃത്വേ ഹേതുഃ പ്രകൃതിരുച്യതേ |
പുരുഷഃ സുഖദുഃഖാനാം ഭോക്തൃത്വേ ഹേതുരുച്യതേ ‖ 20 ‖

പുരുഷഃ പ്രകൃതിസ്ഥോ ഹി ഭുംക്തേ പ്രകൃതിജാന്ഗുണാന് |
കാരണം ഗുണസംഗോഽസ്യ സദസദ്യോനിജന്മസു ‖ 21 ‖

ഉപദ്രഷ്ടാനുമംതാ ച ഭര്താ ഭോക്താ മഹേശ്വരഃ |
പരമാത്മേതി ചാപ്യുക്തോ ദേഹേഽസ്മിന്പുരുഷഃ പരഃ ‖ 22 ‖

യ ഏവം വേത്തി പുരുഷം പ്രകൃതിം ച ഗുണൈഃ സഹ |
സര്വഥാ വര്തമാനോഽപി ന സ ഭൂയോഽഭിജായതേ ‖ 23 ‖

ധ്യാനേനാത്മനി പശ്യംതി കേചിദാത്മാനമാത്മനാ |
അന്യേ സാംഖ്യേന യോഗേന കര്മയോഗേന ചാപരേ ‖ 24 ‖

അന്യേ ത്വേവമജാനംതഃ ശ്രുത്വാന്യേഭ്യ ഉപാസതേ |
തേഽപി ചാതിതരംത്യേവ മൃത്യും ശ്രുതിപരായണാഃ ‖ 25 ‖

യാവത്സംജായതേ കിംചിത്സത്ത്വം സ്ഥാവരജംഗമമ് |
ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞസംയോഗാത്തദ്വിദ്ധി ഭരതര്ഷഭ ‖ 26 ‖

സമം സര്വേഷു ഭൂതേഷു തിഷ്ഠംതം പരമേശ്വരമ് |
വിനശ്യത്സ്വവിനശ്യംതം യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി ‖ 27 ‖

സമം പശ്യന്ഹി സര്വത്ര സമവസ്ഥിതമീശ്വരമ് |
ന ഹിനസ്ത്യാത്മനാത്മാനം തതോ യാതി പരാം ഗതിമ് ‖ 28 ‖

പ്രകൃത്യൈവ ച കര്മാണി ക്രിയമാണാനി സര്വശഃ |
യഃ പശ്യതി തഥാത്മാനമകര്താരം സ പശ്യതി ‖ 29 ‖

യദാ ഭൂതപൃഥഗ്ഭാവമേകസ്ഥമനുപശ്യതി |
തത ഏവ ച വിസ്താരം ബ്രഹ്മ സംപദ്യതേ തദാ ‖ 30 ‖

അനാദിത്വാന്നിര്ഗുണത്വാത്പരമാത്മായമവ്യയഃ |
ശരീരസ്ഥോഽപി കൌംതേയ ന കരോതി ന ലിപ്യതേ ‖ 31 ‖

യഥാ സര്വഗതം സൌക്ഷ്മ്യാദാകാശം നോപലിപ്യതേ |
സര്വത്രാവസ്ഥിതോ ദേഹേ തഥാത്മാ നോപലിപ്യതേ ‖ 32 ‖

യഥാ പ്രകാശയത്യേകഃ കൃത്സ്നം ലോകമിമം രവിഃ |
ക്ഷേത്രം ക്ഷേത്രീ തഥാ കൃത്സ്നം പ്രകാശയതി ഭാരത ‖ 33 ‖

ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞയോരേവമംതരം ജ്ഞാനചക്ഷുഷാ |
ഭൂതപ്രകൃതിമോക്ഷം ച യേ വിദുര്യാംതി തേ പരമ് ‖ 34 ‖


ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ

ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞവിഭാഗയോഗോ നാമ ത്രയോദശോഽധ്യായഃ ‖13 ‖