PDF, Large PDF, Multimedia, Meaning
View this in:
| English | Devanagari | Telugu | Tamil | Kannada | Malayalam | Gujarati | Oriya | Bengali |

શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીત એકાદશોઽધ્યાયઃ

અથ એકાદશોઽધ્યાયઃ |


અર્જુન ઉવાચ |
મદનુગ્રહાય પરમં ગુહ્યમધ્યાત્મસંજ્ઞિતમ્ |
યત્ત્વયોક્તં વચસ્તેન મોહોઽયં વિગતો મમ ‖ 1 ‖

ભવાપ્યયૌ હિ ભૂતાનાં શ્રુતૌ વિસ્તરશો મયા |
ત્વત્તઃ કમલપત્રાક્ષ માહાત્મ્યમપિ ચાવ્યયમ્ ‖ 2 ‖

એવમેતદ્યથાત્થ ત્વમાત્માનં પરમેશ્વર |
દ્રષ્ટુમિચ્છામિ તે રૂપમૈશ્વરં પુરુષોત્તમ ‖ 3 ‖

મન્યસે યદિ તચ્છક્યં મયા દ્રષ્ટુમિતિ પ્રભો |
યોગેશ્વર તતો મે ત્વં દર્શયાત્માનમવ્યયમ્ ‖ 4 ‖


શ્રીભગવાનુવાચ |
પશ્ય મે પાર્થ રૂપાણિ શતશોઽથ સહસ્રશઃ |
નાનાવિધાનિ દિવ્યાનિ નાનાવર્ણાકૃતીનિ ચ ‖ 5 ‖

પશ્યાદિત્યાન્વસૂન્રુદ્રાનશ્વિનૌ મરુતસ્તથા |
બહૂન્યદૃષ્ટપૂર્વાણિ પશ્યાશ્ચર્યાણિ ભારત ‖ 6 ‖

ઇહૈકસ્થં જગત્કૃત્સ્નં પશ્યાદ્ય સચરાચરમ્ |
મમ દેહે ગુડાકેશ યચ્ચાન્યદ્દ્રષ્ટુમિચ્છસિ ‖ 7 ‖

ન તુ માં શક્યસે દ્રષ્ટુમનેનૈવ સ્વચક્ષુષા |
દિવ્યં દદામિ તે ચક્ષુઃ પશ્ય મે યોગમૈશ્વરમ્ ‖ 8 ‖


સંજય ઉવાચ |
એવમુક્ત્વા તતો રાજન્મહાયોગેશ્વરો હરિઃ |
દર્શયામાસ પાર્થાય પરમં રૂપમૈશ્વરમ્ ‖ 9 ‖

અનેકવક્ત્રનયનમનેકાદ્ભુતદર્શનમ્ |
અનેકદિવ્યાભરણં દિવ્યાનેકોદ્યતાયુધમ્ ‖ 10 ‖

દિવ્યમાલ્યાંબરધરં દિવ્યગંધાનુલેપનમ્ |
સર્વાશ્ચર્યમયં દેવમનંતં વિશ્વતોમુખમ્ ‖ 11 ‖

દિવિ સૂર્યસહસ્રસ્ય ભવેદ્યુગપદુત્થિતા |
યદિ ભાઃ સદૃશી સા સ્યાદ્ભાસસ્તસ્ય મહાત્મનઃ ‖ 12 ‖

તત્રૈકસ્થં જગત્કૃત્સ્નં પ્રવિભક્તમનેકધા |
અપશ્યદ્દેવદેવસ્ય શરીરે પાંડવસ્તદા ‖ 13 ‖

તતઃ સ વિસ્મયાવિષ્ટો હૃષ્ટરોમા ધનંજયઃ |
પ્રણમ્ય શિરસા દેવં કૃતાંજલિરભાષત ‖ 14 ‖


અર્જુન ઉવાચ |
પશ્યામિ દેવાંસ્તવ દેવ દેહે સર્વાંસ્તથા ભૂતવિશેષસંઘાન્|
બ્રહ્માણમીશં કમલાસનસ્થમૃષીંશ્ચ સર્વાનુરગાંશ્ચ દિવ્યાન્ ‖ 15 ‖

અનેકબાહૂદરવક્ત્રનેત્રં પશ્યામિ ત્વાં સર્વતોઽનંતરૂપમ્|
નાંતં ન મધ્યં ન પુનસ્તવાદિં પશ્યામિ વિશ્વેશ્વર વિશ્વરૂપ ‖ 16 ‖

કિરીટિનં ગદિનં ચક્રિણં ચ તેજોરાશિં સર્વતો દીપ્તિમંતમ્|
પશ્યામિ ત્વાં દુર્નિરીક્ષ્યં સમંતાદ્દીપ્તાનલાર્કદ્યુતિમપ્રમેયમ્ ‖ 17 ‖

ત્વમક્ષરં પરમં વેદિતવ્યં ત્વમસ્ય વિશ્વસ્ય પરં નિધાનમ્|
ત્વમવ્યયઃ શાશ્વતધર્મગોપ્તા સનાતનસ્ત્વં પુરુષો મતો મે ‖ 18 ‖

અનાદિમધ્યાંતમનંતવીર્યમનંતબાહું શશિસૂર્યનેત્રમ્|
પશ્યામિ ત્વાં દીપ્તહુતાશવક્ત્રં સ્વતેજસા વિશ્વમિદં તપંતમ્ ‖ 19 ‖

દ્યાવાપૃથિવ્યોરિદમંતરં હિ વ્યાપ્તં ત્વયૈકેન દિશશ્ચ સર્વાઃ|
દૃષ્ટ્વાદ્ભુતં રૂપમુગ્રં તવેદં લોકત્રયં પ્રવ્યથિતં મહાત્મન્ ‖ 20 ‖

અમી હિ ત્વાં સુરસંઘા વિશંતિ કેચિદ્ભીતાઃ પ્રાંજલયો ગૃણંતિ|
સ્વસ્તીત્યુક્ત્વા મહર્ષિસિદ્ધસંઘાઃ સ્તુવંતિ ત્વાં સ્તુતિભિઃ પુષ્કલાભિઃ ‖ 21 ‖

રુદ્રાદિત્યા વસવો યે ચ સાધ્યા વિશ્વેઽશ્વિનૌ મરુતશ્ચોષ્મપાશ્ચ|
ગંધર્વયક્ષાસુરસિદ્ધસંઘા વીક્ષંતે ત્વાં વિસ્મિતાશ્ચૈવ સર્વે ‖ 22 ‖

રૂપં મહત્તે બહુવક્ત્રનેત્રં મહાબાહો બહુબાહૂરુપાદમ્|
બહૂદરં બહુદંષ્ટ્રાકરાલં દૃષ્ટ્વા લોકાઃ પ્રવ્યથિતાસ્તથાહમ્ ‖ 23 ‖

નભઃસ્પૃશં દીપ્તમનેકવર્ણં વ્યાત્તાનનં દીપ્તવિશાલનેત્રમ્|
દૃષ્ટ્વા હિ ત્વાં પ્રવ્યથિતાંતરાત્મા ધૃતિં ન વિંદામિ શમં ચ વિષ્ણો ‖ 24 ‖

દંષ્ટ્રાકરાલાનિ ચ તે મુખાનિ દૃષ્ટ્વૈવ કાલાનલસંનિભાનિ|
દિશો ન જાને ન લભે ચ શર્મ પ્રસીદ દેવેશ જગન્નિવાસ ‖ 25 ‖

અમી ચ ત્વાં ધૃતરાષ્ટ્રસ્ય પુત્રાઃ સર્વે સહૈવાવનિપાલસંઘૈઃ|
ભીષ્મો દ્રોણઃ સૂતપુત્રસ્તથાસૌ સહાસ્મદીયૈરપિ યોધમુખ્યૈઃ ‖ 26 ‖

વક્ત્રાણિ તે ત્વરમાણા વિશંતિ દંષ્ટ્રાકરાલાનિ ભયાનકાનિ|
કેચિદ્વિલગ્ના દશનાંતરેષુ સંદૃશ્યંતે ચૂર્ણિતૈરુત્તમાંગૈઃ ‖ 27 ‖

યથા નદીનાં બહવોઽંબુવેગાઃ સમુદ્રમેવાભિમુખા દ્રવંતિ|
તથા તવામી નરલોકવીરા વિશંતિ વક્ત્રાણ્યભિવિજ્વલંતિ ‖ 28 ‖

યથા પ્રદીપ્તં જ્વલનં પતંગા વિશંતિ નાશાય સમૃદ્ધવેગાઃ|
તથૈવ નાશાય વિશંતિ લોકાસ્તવાપિ વક્ત્રાણિ સમૃદ્ધવેગાઃ ‖ 29 ‖

લેલિહ્યસે ગ્રસમાનઃ સમંતાલ્લોકાન્સમગ્રાન્વદનૈર્જ્વલદ્ભિઃ|
તેજોભિરાપૂર્ય જગત્સમગ્રં ભાસસ્તવોગ્રાઃ પ્રતપંતિ વિષ્ણો ‖ 30 ‖

આખ્યાહિ મે કો ભવાનુગ્રરૂપો નમોઽસ્તુ તે દેવવર પ્રસીદ|
વિજ્ઞાતુમિચ્છામિ ભવંતમાદ્યં ન હિ પ્રજાનામિ તવ પ્રવૃત્તિમ્ ‖ 31 ‖


શ્રીભગવાનુવાચ |
કાલોઽસ્મિ લોકક્ષયકૃત્પ્રવૃદ્ધો લોકાન્સમાહર્તુમિહ પ્રવૃત્તઃ|
ઋતેઽપિ ત્વાં ન ભવિષ્યંતિ સર્વે યેઽવસ્થિતાઃ પ્રત્યનીકેષુ યોધાઃ ‖ 32 ‖

તસ્માત્ત્વમુત્તિષ્ઠ યશો લભસ્વ જિત્વા શત્રૂન્ભુંક્ષ્વ રાજ્યં સમૃદ્ધમ્|
મયૈવૈતે નિહતાઃ પૂર્વમેવ નિમિત્તમાત્રં ભવ સવ્યસાચિન્ ‖ 33 ‖

દ્રોણં ચ ભીષ્મં ચ જયદ્રથં ચ કર્ણં તથાન્યાનપિ યોધવીરાન્|
મયા હતાંસ્ત્વં જહિ મા વ્યથિષ્ઠા યુધ્યસ્વ જેતાસિ રણે સપત્નાન્ ‖ 34 ‖


સંજય ઉવાચ |
એતચ્છ્રુત્વા વચનં કેશવસ્ય કૃતાંજલિર્વેપમાનઃ કિરીટી|
નમસ્કૃત્વા ભૂય એવાહ કૃષ્ણં સગદ્ગદં ભીતભીતઃ પ્રણમ્ય ‖ 35 ‖


અર્જુન ઉવાચ |
સ્થાને હૃષીકેશ તવ પ્રકીર્ત્યા જગત્પ્રહૃષ્યત્યનુરજ્યતે ચ|
રક્ષાંસિ ભીતાનિ દિશો દ્રવંતિ સર્વે નમસ્યંતિ ચ સિદ્ધસંઘાઃ ‖ 36 ‖

કસ્માચ્ચ તે ન નમેરન્મહાત્મન્ગરીયસે બ્રહ્મણોઽપ્યાદિકર્ત્રે|
અનંત દેવેશ જગન્નિવાસ ત્વમક્ષરં સદસત્તત્પરં યત્ ‖ 37 ‖

ત્વમાદિદેવઃ પુરુષઃ પુરાણસ્ત્વમસ્ય વિશ્વસ્ય પરં નિધાનમ્|
વેત્તાસિ વેદ્યં ચ પરં ચ ધામ ત્વયા તતં વિશ્વમનંતરૂપ ‖ 38 ‖

વાયુર્યમોઽગ્નિર્વરુણઃ શશાંકઃ પ્રજાપતિસ્ત્વં પ્રપિતામહશ્ચ|
નમો નમસ્તેઽસ્તુ સહસ્રકૃત્વઃ પુનશ્ચ ભૂયોઽપિ નમો નમસ્તે ‖ 39 ‖

નમઃ પુરસ્તાદથ પૃષ્ઠતસ્તે નમોઽસ્તુ તે સર્વત એવ સર્વ|
અનંતવીર્યામિતવિક્રમસ્ત્વં સર્વં સમાપ્નોષિ તતોઽસિ સર્વઃ ‖ 40 ‖

સખેતિ મત્વા પ્રસભં યદુક્તં હે કૃષ્ણ હે યાદવ હે સખેતિ|
અજાનતા મહિમાનં તવેદં મયા પ્રમાદાત્પ્રણયેન વાપિ ‖ 41 ‖

યચ્ચાવહાસાર્થમસત્કૃતોઽસિ વિહારશય્યાસનભોજનેષુ|
એકોઽથવાપ્યચ્યુત તત્સમક્ષં તત્ક્ષામયે ત્વામહમપ્રમેયમ્ ‖ 42 ‖

પિતાસિ લોકસ્ય ચરાચરસ્ય ત્વમસ્ય પૂજ્યશ્ચ ગુરુર્ગરીયાન્|
ન ત્વત્સમોઽસ્ત્યભ્યધિકઃ કુતોઽન્યો લોકત્રયેઽપ્યપ્રતિમપ્રભાવ ‖ 43 ‖

તસ્માત્પ્રણમ્ય પ્રણિધાય કાયં પ્રસાદયે ત્વામહમીશમીડ્યમ્|
પિતેવ પુત્રસ્ય સખેવ સખ્યુઃ પ્રિયઃ પ્રિયાયાર્હસિ દેવ સોઢુમ્ ‖ 44 ‖

અદૃષ્ટપૂર્વં હૃષિતોઽસ્મિ દૃષ્ટ્વા ભયેન ચ પ્રવ્યથિતં મનો મે|
તદેવ મે દર્શય દેવરૂપં પ્રસીદ દેવેશ જગન્નિવાસ ‖ 45 ‖

કિરીટિનં ગદિનં ચક્રહસ્તમિચ્છામિ ત્વાં દ્રષ્ટુમહં તથૈવ|
તેનૈવ રૂપેણ ચતુર્ભુજેન સહસ્રબાહો ભવ વિશ્વમૂર્તે ‖ 46 ‖


શ્રીભગવાનુવાચ |
મયા પ્રસન્નેન તવાર્જુનેદં રૂપં પરં દર્શિતમાત્મયોગાત્|
તેજોમયં વિશ્વમનંતમાદ્યં યન્મે ત્વદન્યેન ન દૃષ્ટપૂર્વમ્ ‖ 47 ‖

ન વેદયજ્ઞાધ્યયનૈર્ન દાનૈર્ન ચ ક્રિયાભિર્ન તપોભિરુગ્રૈઃ|
એવંરૂપઃ શક્ય અહં નૃલોકે દ્રષ્ટું ત્વદન્યેન કુરુપ્રવીર ‖ 48 ‖

મા તે વ્યથા મા ચ વિમૂઢભાવો દૃષ્ટ્વા રૂપં ઘોરમીદૃઙ્મમેદમ્|
વ્યપેતભીઃ પ્રીતમનાઃ પુનસ્ત્વં તદેવ મે રૂપમિદં પ્રપશ્ય ‖ 49 ‖


સંજય ઉવાચ |
ઇત્યર્જુનં વાસુદેવસ્તથોક્ત્વા સ્વકં રૂપં દર્શયામાસ ભૂયઃ|
આશ્વાસયામાસ ચ ભીતમેનં ભૂત્વા પુનઃ સૌમ્યવપુર્મહાત્મા ‖ 50 ‖


અર્જુન ઉવાચ |
દૃષ્ટ્વેદં માનુષં રૂપં તવ સૌમ્યં જનાર્દન |
ઇદાનીમસ્મિ સંવૃત્તઃ સચેતાઃ પ્રકૃતિં ગતઃ ‖ 51 ‖


શ્રીભગવાનુવાચ |
સુદુર્દર્શમિદં રૂપં દૃષ્ટવાનસિ યન્મમ |
દેવા અપ્યસ્ય રૂપસ્ય નિત્યં દર્શનકાંક્ષિણઃ ‖ 52 ‖

નાહં વેદૈર્ન તપસા ન દાનેન ન ચેજ્યયા |
શક્ય એવંવિધો દ્રષ્ટું દૃષ્ટવાનસિ માં યથા ‖ 53 ‖

ભક્ત્યા ત્વનન્યયા શક્ય અહમેવંવિધોઽર્જુન |
જ્ઞાતું દ્રષ્ટું ચ તત્ત્વેન પ્રવેષ્ટું ચ પરંતપ ‖ 54 ‖

મત્કર્મકૃન્મત્પરમો મદ્ભક્તઃ સંગવર્જિતઃ |
નિર્વૈરઃ સર્વભૂતેષુ યઃ સ મામેતિ પાંડવ ‖ 55 ‖


ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે

વિશ્વરૂપદર્શનયોગો નામૈકાદશોઽધ્યાયઃ ‖11 ‖