PDF, Large PDF, Multimedia, Meaning
View this in:
| English | Devanagari | Telugu | Tamil | Kannada | Malayalam | Gujarati | Oriya | Bengali |

દેવી મહાત્મ્યમ્ દુર્ગા સપ્તશતિ દ્વિતીયોઽધ્યાયઃ

મહિષાસુર સૈન્યવધો નામ દ્વિતીયોઽધ્યાયઃ ‖

અસ્ય સપ્ત સતીમધ્યમ ચરિત્રસ્ય વિષ્ણુર્ ઋષિઃ | ઉષ્ણિક્ છંદઃ | શ્રીમહાલક્ષ્મીદેવતા| શાકંભરી શક્તિઃ | દુર્ગા બીજં | વાયુસ્તત્ત્વં | યજુર્વેદઃ સ્વરૂપં | શ્રી મહાલક્ષ્મીપ્રીત્યર્થે મધ્યમ ચરિત્ર જપે વિનિયોગઃ ‖

ધ્યાનં
ઓં અક્ષસ્રક્પરશું ગદેષુકુલિશં પદ્મં ધનુઃ કુંડિકાં
દંડં શક્તિમસિં ચ ચર્મ જલજં ઘંટાં સુરાભાજનમ્ |
શૂલં પાશસુદર્શને ચ દધતીં હસ્તૈઃ પ્રવાળ પ્રભાં
સેવે સૈરિભમર્દિનીમિહ મહલક્ષ્મીં સરોજસ્થિતાં ‖

ઋષિરુવાચ ‖1‖

દેવાસુરમભૂદ્યુદ્ધં પૂર્ણમબ્દશતં પુરા|
મહિષેઽસુરાણાં અધિપે દેવાનાંચ પુરંદરે

તત્રાસુરૈર્મહાવીર્યિર્દેવસૈન્યં પરાજિતં|
જિત્વા ચ સકલાન્ દેવાન્ ઇંદ્રોઽભૂન્મહિષાસુરઃ ‖3‖

તતઃ પરાજિતા દેવાઃ પદ્મયોનિં પ્રજાપતિમ્|
પુરસ્કૃત્યગતાસ્તત્ર યત્રેશ ગરુડધ્વજૌ ‖4‖

યથાવૃત્તં તયોસ્તદ્વન્ મહિષાસુરચેષ્ટિતમ્|
ત્રિદશાઃ કથયામાસુર્દેવાભિભવવિસ્તરમ્ ‖5‖

સૂર્યેંદ્રાગ્ન્યનિલેંદૂનાં યમસ્ય વરુણસ્ય ચ
અન્યેષાં ચાધિકારાન્સ સ્વયમેવાધિતિષ્ટતિ ‖6‖

સ્વર્ગાન્નિરાકૃતાઃ સર્વે તેન દેવ ગણા ભુવિઃ|
વિચરંતિ યથા મર્ત્યા મહિષેણ દુરાત્મના ‖6‖

એતદ્વઃ કથિતં સર્વં અમરારિવિચેષ્ટિતમ્|
શરણં વઃ પ્રપન્નાઃ સ્મો વધસ્તસ્ય વિચિંત્યતામ્ ‖8‖

ઇત્થં નિશમ્ય દેવાનાં વચાંસિ મધુસૂધનઃ
ચકાર કોપં શંભુશ્ચ ભ્રુકુટીકુટિલાનનૌ ‖9‖

તતોઽતિકોપપૂર્ણસ્ય ચક્રિણો વદનાત્તતઃ|
નિશ્ચક્રામ મહત્તેજો બ્રહ્મણઃ શંકરસ્ય ચ ‖10‖

અન્યેષાં ચૈવ દેવાનાં શક્રાદીનાં શરીરતઃ|
નિર્ગતં સુમહત્તેજઃ સ્તચ્ચૈક્યં સમગચ્છત ‖11‖

અતીવ તેજસઃ કૂટં જ્વલંતમિવ પર્વતમ્|
દદૃશુસ્તે સુરાસ્તત્ર જ્વાલાવ્યાપ્તદિગંતરમ્ ‖12‖

અતુલં તત્ર તત્તેજઃ સર્વદેવ શરીરજમ્|
એકસ્થં તદભૂન્નારી વ્યાપ્તલોકત્રયં ત્વિષા ‖13‖

યદભૂચ્છાંભવં તેજઃ સ્તેનાજાયત તન્મુખમ્|
યામ્યેન ચાભવન્ કેશા બાહવો વિષ્ણુતેજસા ‖14‖

સૌમ્યેન સ્તનયોર્યુગ્મં મધ્યં ચૈંદ્રેણ ચાભવત્|
વારુણેન ચ જંઘોરૂ નિતંબસ્તેજસા ભુવઃ ‖15‖

બ્રહ્મણસ્તેજસા પાદૌ તદંગુળ્યોઽર્ક તેજસા|
વસૂનાં ચ કરાંગુળ્યઃ કૌબેરેણ ચ નાસિકા ‖16‖

તસ્યાસ્તુ દંતાઃ સંભૂતા પ્રાજાપત્યેન તેજસા
નયનત્રિતયં જજ્ઞે તથા પાવકતેજસા ‖17‖

ભ્રુવૌ ચ સંધ્યયોસ્તેજઃ શ્રવણાવનિલસ્ય ચ
અન્યેષાં ચૈવ દેવાનાં સંભવસ્તેજસાં શિવ ‖18‖

તતઃ સમસ્ત દેવાનાં તેજોરાશિસમુદ્ભવામ્|
તાં વિલોક્ય મુદં પ્રાપુઃ અમરા મહિષાર્દિતાઃ ‖19‖

શૂલં શૂલાદ્વિનિષ્કૃષ્ય દદૌ તસ્યૈ પિનાકધૃક્|
ચક્રં ચ દત્તવાન્ કૃષ્ણઃ સમુત્પાટ્ય સ્વચક્રતઃ ‖20‖

શંખં ચ વરુણઃ શક્તિં દદૌ તસ્યૈ હુતાશનઃ
મારુતો દત્તવાંશ્ચાપં બાણપૂર્ણે તથેષુધી ‖21‖

વજ્રમિંદ્રઃ સમુત્પાટ્ય કુલિશાદમરાધિપઃ|
દદૌ તસ્યૈ સહસ્રાક્ષો ઘંટામૈરાવતાદ્ગજાત્ ‖22‖

કાલદંડાદ્યમો દંડં પાશં ચાંબુપતિર્દદૌ|
પ્રજાપતિશ્ચાક્ષમાલાં દદૌ બ્રહ્મા કમંડલં ‖23‖

સમસ્તરોમકૂપેષુ નિજ રશ્મીન્ દિવાકરઃ
કાલશ્ચ દત્તવાન્ ખડ્ગં તસ્યાઃ શ્ચર્મ ચ નિર્મલમ્ ‖24‖

ક્ષીરોદશ્ચામલં હારં અજરે ચ તથાંબરે
ચૂડામણિં તથાદિવ્યં કુંડલે કટકાનિચ ‖25‖

અર્ધચંદ્રં તધા શુભ્રં કેયૂરાન્ સર્વ બાહુષુ
નૂપુરૌ વિમલૌ તદ્વ દ્ગ્રૈવેયકમનુત્તમમ્ ‖26‖

અંગુળીયકરત્નાનિ સમસ્તાસ્વંગુળીષુ ચ
વિશ્વ કર્મા દદૌ તસ્યૈ પરશું ચાતિ નિર્મલં ‖27‖

અસ્ત્રાણ્યનેકરૂપાણિ તથાઽભેદ્યં ચ દંશનમ્|
અમ્લાન પંકજાં માલાં શિરસ્યુ રસિ ચાપરામ્‖28‖

અદદજ્જલધિસ્તસ્યૈ પંકજં ચાતિશોભનમ્|
હિમવાન્ વાહનં સિંહં રત્નાનિ વિવિધાનિચ‖29‖

દદાવશૂન્યં સુરયા પાનપાત્રં દનાધિપઃ|
શેષશ્ચ સર્વ નાગેશો મહામણિ વિભૂષિતમ્ ‖30‖

નાગહારં દદ૊ઉ તસ્યૈ ધત્તે યઃ પૃથિવીમિમામ્|
અન્યૈરપિ સુરૈર્દેવી ભૂષણૈઃ આયુધૈસ્તથાઃ ‖31‖

સમ્માનિતા નનાદોચ્ચૈઃ સાટ્ટહાસં મુહુર્મુહુ|
તસ્યાનાદેન ઘોરેણ કૃત્સ્ન માપૂરિતં નભઃ ‖32‖

અમાયતાતિમહતા પ્રતિશબ્દો મહાનભૂત્|
ચુક્ષુભુઃ સકલાલોકાઃ સમુદ્રાશ્ચ ચકંપિરે ‖33‖

ચચાલ વસુધા ચેલુઃ સકલાશ્ચ મહીધરાઃ|
જયેતિ દેવાશ્ચ મુદા તામૂચુઃ સિંહવાહિનીમ્ ‖34‖

તુષ્ટુવુર્મુનયશ્ચૈનાં ભક્તિનમ્રાત્મમૂર્તયઃ|
દૃષ્ટ્વા સમસ્તં સંક્ષુબ્ધં ત્રૈલોક્યં અમરારયઃ ‖35‖

સન્નદ્ધાખિલસૈન્યાસ્તે સમુત્તસ્થુરુદાયુદાઃ|
આઃ કિમેતદિતિ ક્રોધાદાભાષ્ય મહિષાસુરઃ ‖36‖

અભ્યધાવત તં શબ્દં અશેષૈરસુરૈર્વૃતઃ|
સ દદર્ષ તતો દેવીં વ્યાપ્તલોકત્રયાં ત્વિષા‖37‖

પાદાક્રાંત્યા નતભુવં કિરીટોલ્લિખિતાંબરામ્|
ક્ષોભિતાશેષપાતાળાં ધનુર્જ્યાનિઃસ્વનેન તામ્ ‖38‖

દિશો ભુજસહસ્રેણ સમંતાદ્વ્યાપ્ય સંસ્થિતામ્|
તતઃ પ્રવવૃતે યુદ્ધં તયા દેવ્યા સુરદ્વિષાં ‖39‖

શસ્ત્રાસ્ત્રૈર્ભહુધા મુક્તૈરાદીપિતદિગંતરમ્|
મહિષાસુરસેનાનીશ્ચિક્ષુરાખ્યો મહાસુરઃ ‖40‖

યુયુધે ચમરશ્ચાન્યૈશ્ચતુરંગબલાન્વિતઃ|
રથાનામયુતૈઃ ષડ્ભિઃ રુદગ્રાખ્યો મહાસુરઃ ‖41‖

અયુધ્યતાયુતાનાં ચ સહસ્રેણ મહાહનુઃ|
પંચાશદ્ભિશ્ચ નિયુતૈરસિલોમા મહાસુરઃ ‖42‖

અયુતાનાં શતૈઃ ષડ્ભિઃર્ભાષ્કલો યુયુધે રણે|
ગજવાજિ સહસ્રૌઘૈ રનેકૈઃ પરિવારિતઃ ‖43‖

વૃતો રથાનાં કોટ્યા ચ યુદ્ધે તસ્મિન્નયુધ્યત|
બિડાલાખ્યોઽયુતાનાં ચ પંચાશદ્ભિરથાયુતૈઃ ‖44‖

યુયુધે સંયુગે તત્ર રથાનાં પરિવારિતઃ|
અન્યે ચ તત્રાયુતશો રથનાગહયૈર્વૃતાઃ ‖45‖

યુયુધુઃ સંયુગે દેવ્યા સહ તત્ર મહાસુરાઃ|
કોટિકોટિસહસ્ત્રૈસ્તુ રથાનાં દંતિનાં તથા ‖46‖

હયાનાં ચ વૃતો યુદ્ધે તત્રાભૂન્મહિષાસુરઃ|
તોમરૈર્ભિંધિપાલૈશ્ચ શક્તિભિર્મુસલૈસ્તથા ‖47‖

યુયુધુઃ સંયુગે દેવ્યા ખડ્ગૈઃ પરસુપટ્ટિસૈઃ|
કેચિચ્છ ચિક્ષિપુઃ શક્તીઃ કેચિત્ પાશાંસ્તથાપરે ‖48‖

દેવીં ખડ્ગપ્રહારૈસ્તુ તે તાં હંતું પ્રચક્રમુઃ|
સાપિ દેવી તતસ્તાનિ શસ્ત્રાણ્યસ્ત્રાણિ ચંડિકા ‖49‖

લીલ યૈવ પ્રચિચ્છેદ નિજશસ્ત્રાસ્ત્રવર્ષિણી|
અનાયસ્તાનના દેવી સ્તૂયમાના સુરર્ષિભિઃ ‖50‖

મુમોચાસુરદેહેષુ શસ્ત્રાણ્યસ્ત્રાણિ ચેશ્વરી|
સોઽપિ ક્રુદ્ધો ધુતસટો દેવ્યા વાહનકેસરી ‖51‖

ચચારાસુર સૈન્યેષુ વનેષ્વિવ હુતાશનઃ|
નિઃશ્વાસાન્ મુમુચેયાંશ્ચ યુધ્યમાનારણેઽંબિકા‖52‖

ત એવ સધ્યસંભૂતા ગણાઃ શતસહસ્રશઃ|
યુયુધુસ્તે પરશુભિર્ભિંદિપાલાસિપટ્ટિશૈઃ ‖53‖

નાશયંતોઽઅસુરગણાન્ દેવીશક્ત્યુપબૃંહિતાઃ|
અવાદયંતા પટહાન્ ગણાઃ શઙાં સ્તથાપરે‖54‖

મૃદંગાંશ્ચ તથૈવાન્યે તસ્મિન્યુદ્ધ મહોત્સવે|
તતોદેવી ત્રિશૂલેન ગદયા શક્તિવૃષ્ટિભિઃ‖55‖

ખડ્ગાદિભિશ્ચ શતશો નિજઘાન મહાસુરાન્|
પાતયામાસ ચૈવાન્યાન્ ઘંટાસ્વનવિમોહિતાન્ ‖56‖

અસુરાન્ ભુવિપાશેન બધ્વાચાન્યાનકર્ષયત્|
કેચિદ્ દ્વિધાકૃતા સ્તીક્ષ્ણૈઃ ખડ્ગપાતૈસ્તથાપરે‖57‖

વિપોથિતા નિપાતેન ગદયા ભુવિ શેરતે|
વેમુશ્ચ કેચિદ્રુધિરં મુસલેન ભૃશં હતાઃ ‖58‖

કેચિન્નિપતિતા ભૂમૌ ભિન્નાઃ શૂલેન વક્ષસિ|
નિરંતરાઃ શરૌઘેન કૃતાઃ કેચિદ્રણાજિરે ‖59‖

શલ્યાનુકારિણઃ પ્રાણાન્ મમુચુસ્ત્રિદશાર્દનાઃ|
કેષાંચિદ્બાહવશ્ચિન્નાશ્ચિન્નગ્રીવાસ્તથાપરે ‖60‖

શિરાંસિ પેતુરન્યેષાં અન્યે મધ્યે વિદારિતાઃ|
વિચ્છિન્નજજ્ઘાસ્વપરે પેતુરુર્વ્યાં મહાસુરાઃ ‖61‖

એકબાહ્વક્ષિચરણાઃ કેચિદ્દેવ્યા દ્વિધાકૃતાઃ|
છિન્નેપિ ચાન્યે શિરસિ પતિતાઃ પુનરુત્થિતાઃ ‖62‖

કબંધા યુયુધુર્દેવ્યા ગૃહીતપરમાયુધાઃ|
નનૃતુશ્ચાપરે તત્ર યુદ્દે તૂર્યલયાશ્રિતાઃ ‖63‖

કબંધાશ્ચિન્નશિરસઃ ખડ્ગશક્ય્તૃષ્ટિપાણયઃ|
તિષ્ઠ તિષ્ઠેતિ ભાષંતો દેવી મન્યે મહાસુરાઃ ‖64‖

પાતિતૈ રથનાગાશ્વૈઃ આસુરૈશ્ચ વસુંધરા|
અગમ્યા સાભવત્તત્ર યત્રાભૂત્ સ મહારણઃ ‖65‖

શોણિતૌઘા મહાનદ્યસ્સદ્યસ્તત્ર વિસુસ્રુવુઃ|
મધ્યે ચાસુરસૈન્યસ્ય વારણાસુરવાજિનામ્ ‖66‖

ક્ષણેન તન્મહાસૈન્યમસુરાણાં તથાઽંબિકા|
નિન્યે ક્ષયં યથા વહ્નિસ્તૃણદારુ મહાચયમ્ ‖67‖

સચ સિંહો મહાનાદમુત્સૃજન્ ધુતકેસરઃ|
શરીરેભ્યોઽમરારીણામસૂનિવ વિચિન્વતિ ‖68‖

દેવ્યા ગણૈશ્ચ તૈસ્તત્ર કૃતં યુદ્ધં તથાસુરૈઃ|
યથૈષાં તુષ્ટુવુર્દેવાઃ પુષ્પવૃષ્ટિમુચો દિવિ ‖69‖

જય જય શ્રી માર્કંડેય પુરાણે સાવર્નિકે મન્વંતરે દેવિ મહત્મ્યે મહિષાસુરસૈન્યવધો નામ દ્વિતીયોઽધ્યાયઃ‖

આહુતિ
ઓં હ્રીં સાંગાયૈ સાયુધાયૈ સશક્તિકાયૈ સપરિવારાયૈ સવાહનાયૈ અષ્ટાવિંશતિ વર્ણાત્મિકાયૈ લક્શ્મી બીજાદિષ્ટાયૈ મહાહુતિં સમર્પયામિ નમઃ સ્વાહા |