PDF, Large PDF, Multimedia, Meaning
View this in:
| English | Devanagari | Telugu | Tamil | Kannada | Malayalam | Gujarati | Oriya | Bengali |

દેવી મહાત્મ્યમ્ દુર્ગા સપ્તશતિ પ્રથમોઽધ્યાયઃ

‖ દેવી માહાત્મ્યમ્ ‖
‖ શ્રીદુર્ગાયૈ નમઃ ‖
‖ અથ શ્રીદુર્ગાસપ્તશતી ‖
‖ મધુકૈટભવધો નામ પ્રથમોઽધ્યાયઃ ‖

અસ્ય શ્રી પ્રધમ ચરિત્રસ્ય બ્રહ્મા ઋષિઃ | મહાકાળી દેવતા | ગાયત્રી છંદઃ | નંદા શક્તિઃ | રક્ત દંતિકા બીજમ્ | અગ્નિસ્તત્વમ્ | ઋગ્વેદઃ સ્વરૂપં | શ્રી મહાકાળી પ્રીત્યર્ધે પ્રધમ ચરિત્ર જપે વિનિયોગઃ |

ધ્યાનં
ખડ્ગં ચક્ર ગદેષુચાપ પરિઘા શૂલં ભુશુંડીં શિરઃ
શંંખં સંદધતીં કરૈસ્ત્રિનયનાં સર્વાંંગભૂષાવૃતામ્ |
યાં હંતું મધુકૈભૌ જલજભૂસ્તુષ્ટાવ સુપ્તે હરૌ
નીલાશ્મદ્યુતિ માસ્યપાદદશકાં સેવે મહાકાળિકાં‖

ઓં નમશ્ચંડિકાયૈ
ઓં ઐં માર્કંડેય ઉવાચ‖1‖

સાવર્ણિઃ સૂર્યતનયો યોમનુઃ કથ્યતેઽષ્ટમઃ|
નિશામય તદુત્પત્તિં વિસ્તરાદ્ગદતો મમ ‖2‖

મહામાયાનુભાવેન યથા મન્વંતરાધિપઃ
સ બભૂવ મહાભાગઃ સાવર્ણિસ્તનયો રવેઃ ‖3‖

સ્વારોચિષેઽંતરે પૂર્વં ચૈત્રવંશસમુદ્ભવઃ|
સુરથો નામ રાજાઽભૂત્ સમસ્તે ક્ષિતિમંડલે ‖4‖

તસ્ય પાલયતઃ સમ્યક્ પ્રજાઃ પુત્રાનિવૌરસાન્|
બભૂવુઃ શત્રવો ભૂપાઃ કોલાવિધ્વંસિનસ્તદા ‖5‖

તસ્ય તૈરભવદ્યુદ્ધં અતિપ્રબલદંડિનઃ|
ન્યૂનૈરપિ સ તૈર્યુદ્ધે કોલાવિધ્વંસિભિર્જિતઃ ‖6‖

તતઃ સ્વપુરમાયાતો નિજદેશાધિપોઽભવત્|
આક્રાંતઃ સ મહાભાગસ્તૈસ્તદા પ્રબલારિભિઃ ‖7‖

અમાત્યૈર્બલિભિર્દુષ્ટૈ ર્દુર્બલસ્ય દુરાત્મભિઃ|
કોશો બલં ચાપહૃતં તત્રાપિ સ્વપુરે તતઃ ‖8‖

તતો મૃગયાવ્યાજેન હૃતસ્વામ્યઃ સ ભૂપતિઃ|
એકાકી હયમારુહ્ય જગામ ગહનં વનમ્ ‖9‖

સતત્રાશ્રમમદ્રાક્ષી દ્દ્વિજવર્યસ્ય મેધસઃ|
પ્રશાંતશ્વાપદાકીર્ણ મુનિશિષ્યોપશોભિતમ્ ‖10‖

તસ્થૌ કંચિત્સ કાલં ચ મુનિના તેન સત્કૃતઃ|
ઇતશ્ચેતશ્ચ વિચરંસ્તસ્મિન્ મુનિવરાશ્રમે‖11‖

સોઽચિંતયત્તદા તત્ર મમત્વાકૃષ્ટચેતનઃ| ‖12‖

મત્પૂર્વૈઃ પાલિતં પૂર્વં મયાહીનં પુરં હિ તત્
મદ્ભૃત્યૈસ્તૈરસદ્વૃત્તૈઃ ર્ધર્મતઃ પાલ્યતે ન વા ‖13‖

ન જાને સ પ્રધાનો મે શૂર હસ્તીસદામદઃ
મમ વૈરિવશં યાતઃ કાન્ભોગાનુપલપ્સ્યતે ‖14‖

યે મમાનુગતા નિત્યં પ્રસાદધનભોજનૈઃ
અનુવૃત્તિં ધ્રુવં તેઽદ્ય કુર્વંત્યન્યમહીભૃતાં ‖15‖

અસમ્યગ્વ્યયશીલૈસ્તૈઃ કુર્વદ્ભિઃ સતતં વ્યયં
સંચિતઃ સોઽતિદુઃખેન ક્ષયં કોશો ગમિષ્યતિ ‖16‖

એતચ્ચાન્યચ્ચ સતતં ચિંતયામાસ પાર્થિવઃ
તત્ર વિપ્રાશ્રમાભ્યાશે વૈશ્યમેકં દદર્શ સઃ ‖17‖

સ પૃષ્ટસ્તેન કસ્ત્વં ભો હેતુશ્ચ આગમનેઽત્ર કઃ
સશોક ઇવ કસ્માત્વં દુર્મના ઇવ લક્ષ્યસે| ‖18‖

ઇત્યાકર્ણ્ય વચસ્તસ્ય ભૂપતેઃ પ્રણાયોદિતમ્
પ્રત્યુવાચ સ તં વૈશ્યઃ પ્રશ્રયાવનતો નૃપમ્‖19‖

વૈશ્ય ઉવાચ ‖20‖

સમાધિર્નામ વૈશ્યોઽહમુત્પન્નો ધનિનાં કુલે
પુત્રદારૈર્નિરસ્તશ્ચ ધનલોભાદ્ અસાધુભિઃ‖21‖

વિહીનશ્ચ ધનૈદારૈઃ પુત્રૈરાદાય મે ધનમ્|
વનમભ્યાગતો દુઃખી નિરસ્તશ્ચાપ્તબંધુભિઃ‖22‖

સોઽહં ન વેદ્મિ પુત્રાણાં કુશલાકુશલાત્મિકામ્|
પ્રવૃત્તિં સ્વજનાનાં ચ દારાણાં ચાત્ર સંસ્થિતઃ‖23‖

કિં નુ તેષાં ગૃહે ક્ષેમં અક્ષેમં કિંનુ સાંપ્રતં
કથં તેકિંનુસદ્વૃત્તા દુર્વૃત્તા કિંનુમેસુતાઃ‖24‖

રાજોવાચ‖25‖

યૈર્નિરસ્તો ભવાંલ્લુબ્ધૈઃ પુત્રદારાદિભિર્ધનૈઃ‖26‖

તેષુ કિં ભવતઃ સ્નેહ મનુબધ્નાતિ માનસમ્‖27‖

વૈશ્ય ઉવાચ ‖28‖

એવમેતદ્યથા પ્રાહ ભવાનસ્મદ્ગતં વચઃ
કિં કરોમિ ન બધ્નાતિ મમ નિષ્ટુરતાં મનઃ‖29‖

ઐઃ સંત્યજ્ય પિતૃસ્નેહં ધન લુબ્ધૈર્નિરાકૃતઃ
પતિઃસ્વજનહાર્દં ચ હાર્દિતેષ્વેવ મે મનઃ| ‖30‖

કિમેતન્નાભિજાનામિ જાનન્નપિ મહામતે
યત્પ્રેમ પ્રવણં ચિત્તં વિગુણેષ્વપિ બંધુષુ‖31‖

તેષાં કૃતે મે નિઃશ્વાસો દૌર્મનસ્યં ચજાયતે‖32‖

અરોમિ કિં યન્ન મનસ્તેષ્વપ્રીતિષુ નિષ્ઠુરમ્ ‖33‖

માકંડેય ઉવાચ ‖34‖

તતસ્તૌ સહિતૌ વિપ્ર તંમુનિં સમુપસ્થિતૌ‖35‖

સમાધિર્નામ વૈશ્યોઽસૌ સ ચ પાર્ધિવ સત્તમઃ‖36‖

કૃત્વા તુ તૌ યથાન્યાય્યં યથાર્હં તેન સંવિદમ્|
ઉપવિષ્ટૌ કથાઃ કાશ્ચિત્^^ચ્ચક્રતુર્વૈશ્યપાર્ધિવૌ‖37‖

રાજો^^ઉવાચ ‖38‖

ભગવંસ્ત્વામહં પ્રષ્ટુમિચ્છામ્યેકં વદસ્વતત્ ‖39‖

દુઃખાય યન્મે મનસઃ સ્વચિત્તાયત્તતાં વિના‖40‖

મઆનતોઽપિ યથાજ્ઞસ્ય કિમેતન્મુનિસત્તમઃ ‖41‖

અયં ચ ઇકૃતઃ પુત્રૈઃ દારૈર્ભૃત્યૈસ્તથોજ્ઘિતઃ
સ્વજનેન ચ સંત્યક્તઃ સ્તેષુ હાર્દી તથાપ્યતિ ‖42‖

એવ મેષ તથાહં ચ દ્વાવપ્ત્યંતદુઃખિતૌ|
દૃષ્ટદોષેઽપિ વિષયે મમત્વાકૃષ્ટમાનસૌ ‖43‖

તત્કેનૈતન્મહાભાગ યન્મોહ૊ જ્ઞાનિનોરપિ
મમાસ્ય ચ ભવત્યેષા વિવેકાંધસ્ય મૂઢતા ‖44‖

ઋષિરુવાચ‖45‖

જ્ઞાન મસ્તિ સમસ્તસ્ય જંતોર્વ્ષય ગોચરે|
વિષયશ્ચ મહાભાગ યાંતિ ચૈવં પૃથક્પૃથક્‖46‖

કેચિદ્દિવા તથા રાત્રૌ પ્રાણિનઃ સ્તુલ્યદૃષ્ટયઃ ‖47‖

જ્ઞાનિનો મનુજાઃ સત્યં કિં તુ તે ન હિ કેવલમ્|
યતો હિ જ્ઞાનિનઃ સર્વે પશુપક્ષિમૃગાદયઃ‖48‖

જ્ઞાનં ચ તન્મનુષ્યાણાં યત્તેષાં મૃગપક્ષિણાં
મનુષ્યાણાં ચ યત્તેષાં તુલ્યમન્યત્તથોભયોઃ‖49‖

જ્ઞાનેઽપિ સતિ પશ્યૈતાન્ પતગાંછાબચંચુષુ|
કણમોક્ષાદૃતાન્ મોહાત્પીડ્યમાનાનપિ ક્ષુધા‖50‖

માનુષા મનુજવ્યાઘ્ર સાભિલાષાઃ સુતાન્ પ્રતિ
લોભાત્ પ્રત્યુપકારાય નન્વેતાન્ કિં ન પશ્યસિ‖51‖

તથાપિ મમતાવર્તે મોહગર્તે નિપાતિતાઃ
મહામાયા પ્રભાવેણ સંસારસ્થિતિકારિણા‖52‖

તન્નાત્ર વિસ્મયઃ કાર્યો યોગનિદ્રા જગત્પતેઃ|
મહામાયા હરેશ્ચૈષા તયા સમ્મોહ્યતે જગત્‖53‖

જ્ઙાનિનામપિ ચેતાંસિ દેવી ભગવતી હિ સા
બલાદાક્઱્ષ્યમોહાય મહામાયા પ્રયચ્છતિ ‖54‖

તયા વિસૃજ્યતે વિશ્વં જગદેતચ્ચરાચરમ્ |
સૈષા પ્રસન્ના વરદા નૃણાં ભવતિ મુક્તયે ‖55‖

સા વિદ્યા પરમા મુક્તેર્હેતુભૂતા સનાતની
સંસારબંધહેતુશ્ચ સૈવ સર્વેશ્વરેશ્વરી‖56‖

રાજોવાચ‖57‖

ભગવન્ કાહિ સા દેવી મામાયેતિ યાં ભવાન્ |
બ્રવીતિ ક્થમુત્પન્ના સા કર્માસ્યાશ્ચ કિં દ્વિજ‖58‖

યત્પ્રભાવા ચ સા દેવી યત્સ્વરૂપા યદુદ્ભવા|
તત્સર્વં શ્રોતુમિચ્છામિ ત્વત્તો બ્રહ્મવિદાં વર‖59‖

ઋષિરુવાચ ‖60‖

નિત્યૈવ સા જગન્મૂર્તિસ્તયા સર્વમિદં તતમ્‖61‖

તથાપિ તત્સમુત્પત્તિર્બહુધા શ્રૂયતાં મમઃ‖62‖

દેવાનાં કાર્યસિદ્ધ્યર્થં આવિર્ભવતિ સા યદા|
ઉત્પન્નેતિ તદા લોકે સા નિત્યાપ્યભિધીયતે ‖63‖

યોગનિદ્રાં યદા વિષ્ણુર્જગત્યેકાર્ણવીકૃતે|
આસ્તીર્ય શેષમભજત્ કલ્પાંતે ભગવાન્ પ્રભુઃ‖64‖

તદા દ્વાવસુરૌ ઘોરૌ વિખ્યાતૌ મધુકૈટભૌ|
વિષ્ણુકર્ણમલોદ્ભૂતૌ હંતું બ્રહ્માણમુદ્યતૌ‖65‖

સ નાભિ કમલે વિષ્ણોઃ સ્થિતો બ્રહ્મા પ્રજાપતિઃ
દૃષ્ટ્વા તાવસુરૌ ચોગ્રૌ પ્રસુપ્તં ચ જનાર્દનમ્‖66‖

તુષ્ટાવ યોગનિદ્રાં તામેકાગ્રહૃદયઃ સ્થિતઃ
વિબોધનાર્ધાય હરેર્હરિનેત્રકૃતાલયામ્ ‖67‖

વિશ્વેશ્વરીં જગદ્ધાત્રીં સ્થિતિસંહારકારિણીમ્|
નિદ્રાં ભગવતીં વિષ્ણોરતુલાં તેજસઃ પ્રભુઃ ‖68‖

બ્રહ્મોવાચ ‖69‖

ત્વં સ્વાહા ત્વં સ્વધા ત્વંહિ વષટ્કારઃ સ્વરાત્મિકા|
સુધા ત્વમક્ષરે નિત્યે ત્રિધા માત્રાત્મિકા સ્થિતા‖70‖

અર્ધમાત્રા સ્થિતા નિત્યા યાનુચ્ચાર્યાવિશેષતઃ
ત્વમેવ સા ત્વં સાવિત્રી ત્વં દેવ જનની પરા ‖71‖

ત્વયૈતદ્ધાર્યતે વિશ્વં ત્વયૈતત્ સૃજ્યતે જગત્|
ત્વયૈતત્ પાલ્યતે દેવિ ત્વમત્સ્યંતે ચ સર્વદા‖72‖

વિસૃષ્ટૌ સૃષ્ટિરૂપાત્વં સ્થિતિ રૂપા ચ પાલને|
તથા સંહૃતિરૂપાંતે જગતોઽસ્ય જગન્મયે ‖73‖

મહાવિદ્યા મહામાયા મહામેધા મહાસ્મૃતિઃ|
મહામોહા ચ ભવતી મહાદેવી મહાસુરી ‖74‖

પ્રકૃતિસ્ત્વં ચ સર્વસ્ય ગુણત્રય વિભાવિની|
કાળરાત્રિર્મહારાત્રિર્મોહરાત્રિશ્ચ દારુણા‖75‖

ત્વં શ્રીસ્ત્વમીશ્વરી ત્વં હ્રીસ્ત્વં બુદ્ધિર્ભોધલક્ષણા|
લજ્જાપુષ્ટિસ્તથા તુષ્ટિસ્ત્વં શાંતિઃ ક્ષાંતિ રેવ ચ‖76‖

ખડ્ગિની શૂલિની ઘોરા ગદિની ચક્રિણી તથા|
શંખિણી ચાપિની બાણાભુશુંડીપરિઘાયુધા‖77‖

સૌમ્યા સૌમ્યતરાશેષસૌમ્યેભ્યસ્ત્વતિસુંદરી
પરાપરાણાં પરમા ત્વમેવ પરમેશ્વરી‖78‖

યચ્ચ કિંચિત્ક્વચિદ્વસ્તુ સદસદ્વાખિલાત્મિકે|
તસ્ય સર્વસ્ય યા શક્તિઃ સા ત્વં કિં સ્તૂયસેમયા‖79‖

યયા ત્વયા જગત્ સ્રષ્ટા જગત્પાતાત્તિ યો જગત્|
સોઽપિ નિદ્રાવશં નીતઃ કસ્ત્વાં સ્તોતુમિહેશ્વરઃ‖80‖

વિષ્ણુઃ શરીરગ્રહણં અહમીશાન એવ ચ
કારિતાસ્તે યતોઽતસ્ત્વાં કઃ સ્તોતું શક્તિમાન્ ભવેત્‖81‖

સા ત્વમિત્થં પ્રભાવૈઃ સ્વૈરુદારૈર્દેવિ સંસ્તુતા|
મોહયૈતૌ દુરાધર્ષાવસુરૌ મધુકૈટભૌ ‖82‖

પ્રબોધં ચ જગત્સ્વામી નીયતામચ્યુતા લઘુ ‖83‖
બોધશ્ચ ક્રિયતામસ્ય હંતુમેતૌ મહાસુરૌ ‖83‖

ઋષિરુવાચ ‖84‖

એવં સ્તુતા તદા દેવી તામસી તત્ર વેધસા
વિષ્ણોઃ પ્રભોધનાર્ધાય નિહંતું મધુકૈટભૌ ‖85‖

નેત્રાસ્યનાસિકાબાહુહૃદયેભ્યસ્તથોરસઃ|
નિર્ગમ્ય દર્શને તસ્થૌ બ્રહ્મણો અવ્યક્તજન્મનઃ ‖86‖

ઉત્તસ્થૌ ચ જગન્નાથઃ સ્તયા મુક્તો જનાર્દનઃ|
એકાર્ણવે અહિશયનાત્તતઃ સ દદૃશે ચ તૌ ‖87‖

મધુકૈટભૌ દુરાત્માના વતિવીર્યપરાક્રમૌ
ક્રોધરક્તેક્ષણાવત્તું બ્રહ્મણાં જનિતોદ્યમૌ ‖88‖

સમુત્થાય તતસ્તાભ્યાં યુયુધે ભગવાન્ હરિઃ
પંચવર્ષસહસ્ત્રાણિ બાહુપ્રહરણો વિભુઃ ‖89‖

તાવપ્યતિબલોન્મત્તૌ મહામાયાવિમોહિતૌ ‖90‖

ઉક્તવંતૌ વરોઽસ્મત્તો વ્રિયતામિતિ કેશવમ્ ‖91‖

શ્રી ભગવાનુવાચ ‖92‖

ભવેતામદ્ય મે તુષ્ટૌ મમ વધ્યાવુભાવપિ ‖93‖

કિમન્યેન વરેણાત્ર એતાવૃદ્દિ વૃતં મમ ‖94‖

ઋષિરુવાચ ‖95‖

વંચિતાભ્યામિતિ તદા સર્વમાપોમયં જગત્|
વિલોક્ય તાભ્યાં ગદિતો ભગવાન્ કમલેક્ષણઃ ‖96‖

આવાં જહિ ન યત્રોર્વી સલિલેન પરિપ્લુતા| ‖97‖

ઋષિરુવાચ ‖98‖

તથેત્યુક્ત્વા ભગવતા શંખચક્રગદાભૃતા|
કૃત્વા ચક્રેણ વૈ છિન્ને જઘને શિરસી તયોઃ ‖99‖

એવમેષા સમુત્પન્ના બ્રહ્મણા સંસ્તુતા સ્વયમ્|
પ્રભાવમસ્યા દેવ્યાસ્તુ ભૂયઃ શૃણુ વદામિ તે ‖100‖

‖ જય જય શ્રી સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કંડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વંતરે દેવીમહાત્મ્યે મધુકૈટભવધો નામ પ્રધમોઽધ્યાયઃ ‖

આહુતિ

ઓં એં સાંગાયૈ સાયુધાયૈ સશક્તિકાયૈ સપરિવારાયૈ સવાહનાયૈ એં બીજાધિષ્ટાયૈ મહા કાળિકાયૈ મહા અહુતિં સમર્પયામિ નમઃ સ્વાહા ‖