ଅଥ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ ।
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ।
ଅନାଶ୍ରିତଃ କର୍ମଫଲଂ କାର୍ଯଂ କର୍ମ କରୋତି ଯଃ ।
ସ ସଂନ୍ଯାସୀ ଚ ଯୋଗୀ ଚ ନ ନିରଗ୍ନିର୍ନ ଚାକ୍ରିଯଃ ॥ 1 ॥
ଯଂ ସଂନ୍ଯାସମିତି ପ୍ରାହୁର୍ଯୋଗଂ ତଂ ଵିଦ୍ଧି ପାଂଡଵ ।
ନ ହ୍ଯସଂନ୍ଯସ୍ତସଂକଲ୍ପୋ ଯୋଗୀ ଭଵତି କଶ୍ଚନ ॥ 2 ॥
ଆରୁରୁକ୍ଷୋର୍ମୁନେର୍ଯୋଗଂ କର୍ମ କାରଣମୁଚ୍ଯତେ ।
ଯୋଗାରୂଢସ୍ଯ ତସ୍ଯୈଵ ଶମଃ କାରଣମୁଚ୍ଯତେ ॥ 3 ॥
ଯଦା ହି ନେଂଦ୍ରିଯାର୍ଥେଷୁ ନ କର୍ମସ୍ଵନୁଷଜ୍ଜତେ ।
ସର୍ଵସଂକଲ୍ପସଂନ୍ଯାସୀ ଯୋଗାରୂଢସ୍ତଦୋଚ୍ଯତେ ॥ 4 ॥
ଉଦ୍ଧରେଦାତ୍ମନାତ୍ମାନଂ ନାତ୍ମାନମଵସାଦଯେତ୍ ।
ଆତ୍ମୈଵ ହ୍ଯାତ୍ମନୋ ବଂଧୁରାତ୍ମୈଵ ରିପୁରାତ୍ମନଃ ॥ 5 ॥
ବଂଧୁରାତ୍ମାତ୍ମନସ୍ତସ୍ଯ ଯେନାତ୍ମୈଵାତ୍ମନା ଜିତଃ ।
ଅନାତ୍ମନସ୍ତୁ ଶତ୍ରୁତ୍ଵେ ଵର୍ତେତାତ୍ମୈଵ ଶତ୍ରୁଵତ୍ ॥ 6 ॥
ଜିତାତ୍ମନଃ ପ୍ରଶାଂତସ୍ଯ ପରମାତ୍ମା ସମାହିତଃ ।
ଶୀତୋଷ୍ଣସୁଖଦୁଃଖେଷୁ ତଥା ମାନାପମାନଯୋଃ ॥ 7 ॥
ଜ୍ଞାନଵିଜ୍ଞାନତୃପ୍ତାତ୍ମା କୂଟସ୍ଥୋ ଵିଜିତେଂଦ୍ରିଯଃ ।
ଯୁକ୍ତ ଇତ୍ଯୁଚ୍ଯତେ ଯୋଗୀ ସମଲୋଷ୍ଟାଶ୍ମକାଂଚନଃ ॥ 8 ॥
ସୁହୃନ୍ମିତ୍ରାର୍ଯୁଦାସୀନମଧ୍ଯସ୍ଥଦ୍ଵେଷ୍ଯବଂଧୁଷୁ ।
ସାଧୁଷ୍ଵପି ଚ ପାପେଷୁ ସମବୁଦ୍ଧିର୍ଵିଶିଷ୍ଯତେ ॥ 9 ॥
ଯୋଗୀ ଯୁଂଜୀତ ସତତମାତ୍ମାନଂ ରହସି ସ୍ଥିତଃ ।
ଏକାକୀ ଯତଚିତ୍ତାତ୍ମା ନିରାଶୀରପରିଗ୍ରହଃ ॥ 10 ॥
ଶୁଚୌ ଦେଶେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପ୍ଯ ସ୍ଥିରମାସନମାତ୍ମନଃ ।
ନାତ୍ଯୁଚ୍ଛ୍ରିତଂ ନାତିନୀଚଂ ଚୈଲାଜିନକୁଶୋତ୍ତରମ୍ ॥ 11 ॥
ତତ୍ରୈକାଗ୍ରଂ ମନଃ କୃତ୍ଵା ଯତଚିତ୍ତେଂଦ୍ରିଯକ୍ରିଯାଃ ।
ଉପଵିଶ୍ଯାସନେ ଯୁଂଜ୍ଯାଦ୍ଯୋଗମାତ୍ମଵିଶୁଦ୍ଧଯେ ॥ 12 ॥
ସମଂ କାଯଶିରୋଗ୍ରୀଵଂ ଧାରଯନ୍ନଚଲଂ ସ୍ଥିରଃ ।
ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ନାସିକାଗ୍ରଂ ସ୍ଵଂ ଦିଶଶ୍ଚାନଵଲୋକଯନ୍ ॥ 13 ॥
ପ୍ରଶାଂତାତ୍ମା ଵିଗତଭୀର୍ବ୍ରହ୍ମଚାରିଵ୍ରତେ ସ୍ଥିତଃ ।
ମନଃ ସଂଯମ୍ଯ ମଚ୍ଚିତ୍ତୋ ଯୁକ୍ତ ଆସୀତ ମତ୍ପରଃ ॥ 14 ॥
ଯୁଂଜନ୍ନେଵଂ ସଦାତ୍ମାନଂ ଯୋଗୀ ନିଯତମାନସଃ ।
ଶାଂତିଂ ନିର୍ଵାଣପରମାଂ ମତ୍ସଂସ୍ଥାମଧିଗଚ୍ଛତି ॥ 15 ॥
ନାତ୍ଯଶ୍ନତସ୍ତୁ ଯୋଗୋଽସ୍ତି ନ ଚୈକାଂତମନଶ୍ନତଃ ।
ନ ଚାତିସ୍ଵପ୍ନଶୀଲସ୍ଯ ଜାଗ୍ରତୋ ନୈଵ ଚାର୍ଜୁନ ॥ 16 ॥
ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରସ୍ଯ ଯୁକ୍ତଚେଷ୍ଟସ୍ଯ କର୍ମସୁ ।
ଯୁକ୍ତସ୍ଵପ୍ନାଵବୋଧସ୍ଯ ଯୋଗୋ ଭଵତି ଦୁଃଖହା ॥ 17 ॥
ଯଦା ଵିନିଯତଂ ଚିତ୍ତମାତ୍ମନ୍ଯେଵାଵତିଷ୍ଠତେ ।
ନିଃସ୍ପୃହଃ ସର୍ଵକାମେଭ୍ଯୋ ଯୁକ୍ତ ଇତ୍ଯୁଚ୍ଯତେ ତଦା ॥ 18 ॥
ଯଥା ଦୀପୋ ନିଵାତସ୍ଥୋ ନେଂଗତେ ସୋପମା ସ୍ମୃତା ।
ଯୋଗିନୋ ଯତଚିତ୍ତସ୍ଯ ଯୁଂଜତୋ ଯୋଗମାତ୍ମନଃ ॥ 19 ॥
ଯତ୍ରୋପରମତେ ଚିତ୍ତଂ ନିରୁଦ୍ଧଂ ଯୋଗସେଵଯା ।
ଯତ୍ର ଚୈଵାତ୍ମନାତ୍ମାନଂ ପଶ୍ଯନ୍ନାତ୍ମନି ତୁଷ୍ଯତି ॥ 20 ॥
ସୁଖମାତ୍ଯଂତିକଂ ଯତ୍ତଦ୍ବୁଦ୍ଧିଗ୍ରାହ୍ଯମତୀଂଦ୍ରିଯମ୍ ।
ଵେତ୍ତି ଯତ୍ର ନ ଚୈଵାଯଂ ସ୍ଥିତଶ୍ଚଲତି ତତ୍ତ୍ଵତଃ ॥ 21 ॥
ଯଂ ଲବ୍ଧ୍ଵା ଚାପରଂ ଲାଭଂ ମନ୍ଯତେ ନାଧିକଂ ତତଃ ।
ଯସ୍ମିନ୍ସ୍ଥିତୋ ନ ଦୁଃଖେନ ଗୁରୁଣାପି ଵିଚାଲ୍ଯତେ ॥ 22 ॥
ତଂ ଵିଦ୍ଯାଦ୍ଦୁଃଖସଂଯୋଗଵିଯୋଗଂ ଯୋଗସଂଜ୍ଞିତମ୍ ।
ସ ନିଶ୍ଚଯେନ ଯୋକ୍ତଵ୍ଯୋ ଯୋଗୋଽନିର୍ଵିଣ୍ଣଚେତସା ॥ 23 ॥
ସଂକଲ୍ପପ୍ରଭଵାନ୍କାମାଂସ୍ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ସର୍ଵାନଶେଷତଃ ।
ମନସୈଵେଂଦ୍ରିଯଗ୍ରାମଂ ଵିନିଯମ୍ଯ ସମଂତତଃ ॥ 24 ॥
ଶନୈଃ ଶନୈରୁପରମେଦ୍ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ଧୃତିଗୃହୀତଯା ।
ଆତ୍ମସଂସ୍ଥଂ ମନଃ କୃତ୍ଵା ନ କିଂଚିଦପି ଚିଂତଯେତ୍ ॥ 25 ॥
ଯତୋ ଯତୋ ନିଶ୍ଚରତି ମନଶ୍ଚଂଚଲମସ୍ଥିରମ୍ ।
ତତସ୍ତତୋ ନିଯମ୍ଯୈତଦାତ୍ମନ୍ଯେଵ ଵଶଂ ନଯେତ୍ ॥ 26 ॥
ପ୍ରଶାଂତମନସଂ ହ୍ଯେନଂ ଯୋଗିନଂ ସୁଖମୁତ୍ତମମ୍ ।
ଉପୈତି ଶାଂତରଜସଂ ବ୍ରହ୍ମଭୂତମକଲ୍ମଷମ୍ ॥ 27 ॥
ଯୁଂଜନ୍ନେଵଂ ସଦାତ୍ମାନଂ ଯୋଗୀ ଵିଗତକଲ୍ମଷଃ ।
ସୁଖେନ ବ୍ରହ୍ମସଂସ୍ପର୍ଶମତ୍ଯଂତଂ ସୁଖମଶ୍ନୁତେ ॥ 28 ॥
ସର୍ଵଭୂତସ୍ଥମାତ୍ମାନଂ ସର୍ଵଭୂତାନି ଚାତ୍ମନି ।
ଈକ୍ଷତେ ଯୋଗଯୁକ୍ତାତ୍ମା ସର୍ଵତ୍ର ସମଦର୍ଶନଃ ॥ 29 ॥
ଯୋ ମାଂ ପଶ୍ଯତି ସର୍ଵତ୍ର ସର୍ଵଂ ଚ ମଯି ପଶ୍ଯତି ।
ତସ୍ଯାହଂ ନ ପ୍ରଣଶ୍ଯାମି ସ ଚ ମେ ନ ପ୍ରଣଶ୍ଯତି ॥ 30 ॥
ସର୍ଵଭୂତସ୍ଥିତଂ ଯୋ ମାଂ ଭଜତ୍ଯେକତ୍ଵମାସ୍ଥିତଃ ।
ସର୍ଵଥା ଵର୍ତମାନୋଽପି ସ ଯୋଗୀ ମଯି ଵର୍ତତେ ॥ 31 ॥
ଆତ୍ମୌପମ୍ଯେନ ସର୍ଵତ୍ର ସମଂ ପଶ୍ଯତି ଯୋଽର୍ଜୁନ ।
ସୁଖଂ ଵା ଯଦି ଵା ଦୁଃଖଂ ସ ଯୋଗୀ ପରମୋ ମତଃ ॥ 32 ॥
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ।
ଯୋଽଯଂ ଯୋଗସ୍ତ୍ଵଯା ପ୍ରୋକ୍ତଃ ସାମ୍ଯେନ ମଧୁସୂଦନ ।
ଏତସ୍ଯାହଂ ନ ପଶ୍ଯାମି ଚଂଚଲତ୍ଵାତ୍ସ୍ଥିତିଂ ସ୍ଥିରାମ୍ ॥ 33 ॥
ଚଂଚଲଂ ହି ମନଃ କୃଷ୍ଣ ପ୍ରମାଥି ବଲଵଦ୍ଦୃଢମ୍ ।
ତସ୍ଯାହଂ ନିଗ୍ରହଂ ମନ୍ଯେ ଵାଯୋରିଵ ସୁଦୁଷ୍କରମ୍ ॥ 34 ॥
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ।
ଅସଂଶଯଂ ମହାବାହୋ ମନୋ ଦୁର୍ନିଗ୍ରହଂ ଚଲମ୍ ।
ଅଭ୍ଯାସେନ ତୁ କୌଂତେଯ ଵୈରାଗ୍ଯେଣ ଚ ଗୃହ୍ଯତେ ॥ 35 ॥
ଅସଂଯତାତ୍ମନା ଯୋଗୋ ଦୁଷ୍ପ୍ରାପ ଇତି ମେ ମତିଃ ।
ଵଶ୍ଯାତ୍ମନା ତୁ ଯତତା ଶକ୍ଯୋଽଵାପ୍ତୁମୁପାଯତଃ ॥ 36 ॥
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ।
ଅଯତିଃ ଶ୍ରଦ୍ଧଯୋପେତୋ ଯୋଗାଚ୍ଚଲିତମାନସଃ ।
ଅପ୍ରାପ୍ଯ ଯୋଗସଂସିଦ୍ଧିଂ କାଂ ଗତିଂ କୃଷ୍ଣ ଗଚ୍ଛତି ॥ 37 ॥
କଚ୍ଚିନ୍ନୋଭଯଵିଭ୍ରଷ୍ଟଶ୍ଛିନ୍ନାଭ୍ରମିଵ ନଶ୍ଯତି ।
ଅପ୍ରତିଷ୍ଠୋ ମହାବାହୋ ଵିମୂଢୋ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପଥି ॥ 38 ॥
ଏତନ୍ମେ ସଂଶଯଂ କୃଷ୍ଣ ଛେତ୍ତୁମର୍ହସ୍ଯଶେଷତଃ ।
ତ୍ଵଦନ୍ଯଃ ସଂଶଯସ୍ଯାସ୍ଯ ଛେତ୍ତା ନ ହ୍ଯୁପପଦ୍ଯତେ ॥ 39 ॥
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ।
ପାର୍ଥ ନୈଵେହ ନାମୁତ୍ର ଵିନାଶସ୍ତସ୍ଯ ଵିଦ୍ଯତେ ।
ନ ହି କଲ୍ଯାଣକୃତ୍କଶ୍ଚିଦ୍ଦୁର୍ଗତିଂ ତାତ ଗଚ୍ଛତି ॥ 40 ॥
ପ୍ରାପ୍ଯ ପୁଣ୍ଯକୃତାଂ ଲୋକାନୁଷିତ୍ଵା ଶାଶ୍ଵତୀଃ ସମାଃ ।
ଶୁଚୀନାଂ ଶ୍ରୀମତାଂ ଗେହେ ଯୋଗଭ୍ରଷ୍ଟୋଽଭିଜାଯତେ ॥ 41 ॥
ଅଥଵା ଯୋଗିନାମେଵ କୁଲେ ଭଵତି ଧୀମତାମ୍ ।
ଏତଦ୍ଧି ଦୁର୍ଲଭତରଂ ଲୋକେ ଜନ୍ମ ଯଦୀଦୃଶମ୍ ॥ 42 ॥
ତତ୍ର ତଂ ବୁଦ୍ଧିସଂଯୋଗଂ ଲଭତେ ପୌର୍ଵଦେହିକମ୍ ।
ଯତତେ ଚ ତତୋ ଭୂଯଃ ସଂସିଦ୍ଧୌ କୁରୁନଂଦନ ॥ 43 ॥
ପୂର୍ଵାଭ୍ଯାସେନ ତେନୈଵ ହ୍ରିଯତେ ହ୍ଯଵଶୋଽପି ସଃ ।
ଜିଜ୍ଞାସୁରପି ଯୋଗସ୍ଯ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମାତିଵର୍ତତେ ॥ 44 ॥
ପ୍ରଯତ୍ନାଦ୍ଯତମାନସ୍ତୁ ଯୋଗୀ ସଂଶୁଦ୍ଧକିଲ୍ବିଷଃ ।
ଅନେକଜନ୍ମସଂସିଦ୍ଧସ୍ତତୋ ଯାତି ପରାଂ ଗତିମ୍ ॥ 45 ॥
ତପସ୍ଵିଭ୍ଯୋଽଧିକୋ ଯୋଗୀ ଜ୍ଞାନିଭ୍ଯୋଽପି ମତୋଽଧିକଃ ।
କର୍ମିଭ୍ଯଶ୍ଚାଧିକୋ ଯୋଗୀ ତସ୍ମାଦ୍ଯୋଗୀ ଭଵାର୍ଜୁନ ॥ 46 ॥
ଯୋଗିନାମପି ସର୍ଵେଷାଂ ମଦ୍ଗତେନାଂତରାତ୍ମନା ।
ଶ୍ରଦ୍ଧାଵାନ୍ଭଜତେ ଯୋ ମାଂ ସ ମେ ଯୁକ୍ତତମୋ ମତଃ ॥ 47 ॥
ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ଯାଯାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ
ଆତ୍ମସଂଯମଯୋଗୋ ନାମ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥6 ॥
Browse Related Categories:
